inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

Posle 2000. godine usledile su dramatične i značajne promene u bankarstvu u
Srbiji 43 . Određene analize pokazuju da su procesi transformacije i rekonstrukcije
bankarskog sistema, započeti 2001. godine, uslovili značajne pozitivne efekte po
ukupan bankarski sektor, i to:
• poboljšana je struktura bankarskog sektora (sa jedne strane smanjen je ukupan
broj banaka sa 86 koliko ih je bilo početkom 2001. godine na 34 na početku
2008. godine, kao i broj banaka u državnom vlasništvu, dok je sa druge strane
povećan broj banaka u vlasništvu domaćih i stranih privatnih lica);
• smanjeni su gubici ukupnog bankarskog sektora;
• povećano je poverenje stanovništva u ukupan bankarski sektor, mereno sa
aspekta rasta štednje stanovništva, pre svega devizne štednje;
• povećan je udeo kapitala u ukupnoj pasivi;
• poboljšana je usklađenost poslovanja banaka gledano sa aspekta relativnih
pokazatelja poslovanja, i to pre svega u delu adekvatnosti kapitala, velikih i
najvećih mogućih kredita, udela u kapitalu preduzeća i banaka i plasmana u
osnovna sredstva.
Ulazak stranih banaka, kao i strane direktne investicije u bankarski sistem
Srbije uslovili su konkurentnije ponašanje banaka, povećali raspoložive izvore
finansiranja i efikasnost ukupnog bankarskog sektora. U periodu 2001-2006.
godine u Srbiju je ušlo više od 20 milijardi dolara, i to kroz doznake iseljenika,
strana ulaganja, donacije i meke kredite, uključujući i privatizaciju i zaduživanje
preduzeća i samih banaka. 44 Na taj način stvoreni su uslovi za brz, dinamičan i
stabilan rast bankarskog sektora, i to u privrednom okruženju koje se karakteriše
sporim rastom, bankrotstvom brojnih preduzeća i siromaštvom. Međutim,
poređenjem bankarskog sektora Srbije sa zemljama u okruženju, a posebno novim
članicama EU i kandidatima za ulazak u EU, može se konstatovati da je njegov
razvoj još uvek relativno skroman. Jer, udeo ukupne bankarske aktive u
društvenom proizvodu (oko 48% u 2005. godini), je prilično nizak u poređenju sa
prethodno spomenutim zemljama. Ovakva situacija je logična jer je proces
tranzicije u Srbiji započeo tek 2001. godine, odnosno više od deset godina kasnije
nego u drugim evropskim zemljama u tranziciji, dok je restrukturiranje banaka
počelo godinu dana kasnije, tj. 2002. godine. Ipak, opšte stanje bankarskog sektora
Srbije je znatno bolje od privrednog, što pokazuju rezultati poslovanja, rast
bilansne aktive, promene u zakonskim propisima, usklađenost sa međunarodnim
standardima poslovanja u obračunu poslovnih rezultata i merenju rizika.
Najširi obim kontrole nad poslovanjem banaka u Srbiji sprovodi Narodna
banka Srbije. Narodna banka Srbije vrši konrolu boniteta i zakonitosti poslovanja
43 Najdramatičnija promena odnosi se na likvidaciju četiri najveće banke početkom 2002. godina, koje
su činile preko polovine bankarskog sektora, odnosno njihov udeo na tržištu iznosio je oko 56%, a
broj zaposlenih u ovim bankama bio je oko 9000.
44 Navedeno prema: Ile Kovačić, Promene u bankarstvu Srbije 2003-2006., Pregled - Republika
130
Srbija, br.2/2006., Beograd, str. 59.