inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

okolnostima dovelo je i do drastičnog pogoršanja njene pozicije u sferi
međunarodnog kretanja kapitala.
Uprkos činjenici koja govori da je Srbija (kao deo bivše Jugoslavije) imala
značajno iskustvo sa prilivom stranog kapitala sve do ranih 90-ih godina 20. veka,
situacija se u ovoj sferi znatno menja posle opisane dramatične situacije. Prema
podacima Saveznog ministarstva za ekonomske odnose sa inostranstvom, u periodu
desetogodišnje blokade zemlje priliv ovog oblika stranog kapitala je skoro
suspendovan, a saradnja sa međunarodnim finansijskim organizacijama
obustavljena, tako da je u periodu od 1992. do 2000. godine ukupan iznos stranih
investicija u SR Jugoslaviji iznosio svega 1.913 miliona dolara.
260
Tabela 4: Priliv stranih direktnih investicija, u milionima dolara
Godina 1997 1998 1999
1990 2000
- prosek
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Srbija 740 113 112 254 50 165 475 1365 966 1609 4499
Izvor: National balance of payments statistics; IMF, Balance of Payments Statistics
(Washington, D.C.) and IMF country studies; UNECE secretariat estimates
U takvoj situaciji došlo je do velikog usporavanja procesa tranzicije, opadanja
nivoa ukupnih ekonomskih tokova, smanjenja domaće akumulacije. Tokom 2000.
godine strana direktna ulaganja su bila više nego simbolična i iznosila su svega 50
miliona dolara. (tabela 4). Nakon političkih promena u Srbiji (posle 2000. godine)
dolazi do vraćanja naše zemlje na svetsko tržište kapitala i uključivanja u
najvažnije međunarodne ekonomske i finansijske institucije (OUN, OEBS, Savet
Evrope, Međunarodni monetarni fond, Svetsku banku i Evropsku banku za obnovu
i razvoj). Takav sled događaja u velikoj meri dopinosi povećanju zainteresovanosti
stranih investitora za ulaganja u domaću privredu. Ukupan iznos stranih direktnih
investicija u 2001. godini je iznosio 205 miliona dolara, što je 4 puta više u odnosu
na strani kapital uložen u 2000. godini. Dolazi do oživljavanja stranih investicionih
aktivnosti tako da u 2003. godini SDI tokovi premašuju iznos od milijardu dolara a
u 2006. godini iznos od 4 milijarde dolara. U poređenju sa svetskim prosekom u
2006-oj godini (24,8, %) udeo stoka (kumulativnog iznosa) stranih direktnih
investicija u društvenom proizvodu u Srbiji je viši za oko 7 %. 50 Nivo investicija u
prošloj godini (SDI u Srbiji u 2007. godini iznosile su približno četiri milijarde
dolara) projektovan je na nešto nižem nivou nego u 2006. godini, kada su ulaganja
zahvaljujući privatizaciji dostigla rekordan nivo od preko 4 milijarde dolara Od
2000. godine, kumulativna vrednost stranih ulaganja je dostigla 8,894 milijardi
dolara.
Srbija predstavlja zemlju koja prati trendove kretanja SDI, karakteristične za
region Jugoistočne Evrope. Determinante SDI u Srbiji, u proteklom periodu
50 UNCTAD (2007) World Investment report, Annex B, str.259-269.