inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

Mr Marija Džunić *
184
POVERENJE KAO ELEMENT INSTITUCIONALNE
INFRASTRUKTURE PRIVREDA U TRANSFORMACIJI
Rezime: Od početka procesa društveno-ekonomskih reformi u postsocijalističkim
ekonomijama, veoma je vidljiva različitost ostvarenih rezultata transformacije između
različitih zemalja. Iako razlike postoje u skoro svakoj oblasti, rezultati refomisanja najviše
variraju kada je u pitanju proces institucionalne izgradnje i efikasnosti funkcionisanja
novih tržišnih institucija. Zato je jedno od centralnih pitanja tranzicije na koji način je
nasleđeno stanje neformalnih institucija u kombinaciji sa institucionalnim promenama
uticalo na ostvarene rezultate reformi. U ovom radu, pažnja je usmerena na otkrivanje
uloge poverenja u procesu tranzicije, kao jedne od komponenti socijalnog kapitala i kao
atributa koji se svrstava u neformalne norme i vrednosti društva. Poverenje je osnov i
neophodan uslov svih ekonomskih transakcija, bilo da je reč o interpersonalnom poverenju
ili o poverenju u državne institucije. Poverenje između ekonomskih agenata pomaže
unapređenju efikasnosti u uslovima neizvesnosti i ograničava oportunističko ponašanje,
dok poverenje u državu smanjuje troškove primene pravila i podstiče kolektivnu akciju. U
specifičnim uslovima tranzicionih zemalja, koje se bore sa nasleđenim nepoverenjem u
državu, kao i sa ostacima neformalnih mreža koje su zamenile funkcionisanje državnih
institucija, jačanje poverenja dobija naročito značajnu ulogu. Osim pozitivnih efekata koje
povećani nivo poverenja može imati na ekonomske performanse, interesantno je istražiti da
li postoji veza između ovakvog kulturnog atributa društva i odluka stranih investitora o
ulaganju njihovog kapitala u zemlje koje se transformišu. Već postoje određene studije koje
dokazuju da nivo stranih investicija pozitivno korelira sa nivoom interpersonalnog i
generalizovanog poverenja u društvu. Cilj ovog rada je da detaljnije istraži načine na koje
jačanje poverenja može uticati na unapređenje ekonomskih performansi, a naročito na
intenziviranje priliva kapitala iz inostranstva.
Ključne reči: poverenje, socijalni kapital, transformacija, investicije.
TRAST AS INSTITUTIONAL INFRASTRUCTURE INGREDIANT IN
TRANSFORMING ECONOMIES
Abstract: Since the beginning of the reform process in post socialist economies, there
has been a very obvious variation of the transformation results achieved in different
countries. Although the differences are observable in almost all areas, reform outcomes
differ the most in the field of institutional building and the effectiveness of new market
institutions. Therefore, one of the central issues of transition should be the way that the
inherited condition of informal institutions combined with institutional changes affects
reform outcomes. The paper focuses on unfolding the role of trust in transition, as a
∗ Ekonomski fakultet u Nišu