inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

component of social capital and an attribute belonging to the set of informal social norms
and values. K. Arrow noted, back in 1975: “It can be plausibly argued that much of
economic backwardness in the world can be explained by the lack of mutual confidence.”
Trust, interpersonal and generalized, is the foundation and necessary condition for
economic transacting. Trust between economic agents helps improving efficiency in terms
of uncertainty and reduces opportunistic behavior, while trust in government reduces the
cost of rule enforcement and incites collective action.
In the specific conditions of transition economies, which have to cope with inherited
distrust in the government and remainders of informal networks that have replaced formal
institutions, trust gets even more important role. Aside from the positive economic effects
trust can generate, it is interesting to enquire if there is a link between the level of trust and
decisions of foreign investors about bringing their capital into transforming countries.
There already are numerous studies which confirm the positive correlation between the
level of trust and foreign investments. The purpose of the paper is to analyze the ways in
which raising the level of trust can positively influence economic performance, especially
by intensifying capital inflows from abroad.
Key words: trust, social capital, transformation, investment.
Uvod
Danas, skoro dve decenije od početka transformacije, većina njenih aktera ne
može se pohvaliti zavidnim uspehom ni po pitanju realnih pokazatelja privredne
aktivnosti, ni po vidljivim napretku u ostalim oblastima društvenog života.
Svakako, može se nabrojati par izuzetaka koji su potvrdili pravilo da dosledna
primena politike reformi, savetovana od strane međunarodnih stručnjaka može da
dovede do određenih rezultata. U tom smislu, skoro da je fascinantna različitost
ostvarenih performansi transformacije, iako su se sve zemlje pridržavale skoro istih
uputstava u tom procesu. Upravo u toj činjenici leži pomisao da nije ekonomska
politika ta koja je presudna za uspeh transformacije, već da daleko značajniju ulogu
igra društveni, politički i kulturni ambijent u kome se ona odvija. S obzirom da se
proces ekonomsko-političkih promena ne odvija u vakuumu, već u konkretnom
okruženju specifičnih društava, sa njihovim uvreženim navikama, običajima,
vrednosnim sistemima, krajnji rezultat je u svakom pojedinačnom društvu različit,
kao rezultat dejstva njegovih konkretnih predispozicija za ekonomsko-političku
liberalizaciju. Postalo je jasno da modeli ekonomskog rasta i razvoja tokom
transformacije, a i nezavisno od nje, moraju biti obogaćeni novim parametrima –
političkim, socijalnim i kulturnim faktorima, koji danas dobijaju ulogu kritičnih
determinanti društvene efikasnosti.
Naglašavanje uloge koju neformalne vrednosti i norme igraju u ekonomskom
životu jedne privrede u tranziciji dovodi do konkretnog pitanja - na koji način
društveno-političko okruženje može uticati na tokove transformacije, ekonomske
uspehe i institucionalizaciju novog društveno-političkog sistema. Odgovori na ovo
pitanje traže se već godinama unazad, pre svega kroz pokušaje da se objasni
185