inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

knowledge and technology, create a new jobs, enhancing productivity and competitivity,
contributng for economic growth and reduction of poverty.
Purpose of this paper is to present positive and major effects for development of
transition economies from FDI, special to present gains from FDI in the new paradigm.
Key words: foreign direct investment, economic growth, development, transition
economy.
Uvod
U tranzicionim ekonomijama nastupila je promena paradigme. Ta promena
paradigme izazvala je nov način pogleda na svet, nova pravila, nove granice i novi
način ponašanja sa ciljem postizanja uspeha.
Promena paradigme predstavlja promenu modela, obrazaca, pravila ponašanja
rada i življenja.Tranzicija je sinonim pojma prelaza i promena.
Neka istraživanja o razvoju zemalja u tranziciji ukazuju na to da je deficit
platnog bilansa nemoguće pokriti korišćenjem inostranih kredita, već da se to može
učiniti isključivo IDI- ma.
Isto tako, istraživanja ukazuju na to da zemlje u tranziciji, u kojima se
ostvaruje veći priliv inostranog kapitala, pre svega osnovom IDI-ja, postižu jako
dobre rezultate u sprovođenju reforma i sanaciju problema “bolesti” nacionalne
ekonomije. Zemlje, pak u kojima se ostvaruje manji priliv inostranog klapitala,
zaostaju u svojim dostignućima u tranzicionom periodu.
Korišćenje inostranog kapitala, a samim tim pre svega korišćenje inostranih
direktnih investicija, valja se ostvarivati racionalnim osnovama i koordinirano, jer,
u suprotnom IDI-je mogu minimizirati pozitivne efekte i mogu postati
kontraproduktivne.
Zemlje u tranziciji i inostrane direktne investicije
Govoreći o zemljama u tranziciji, sa današnje perspektive, znači suočiti se sa
problemom pojmovnog opredeljenja naziva i karaktera tih ekonomija. Vrlo često
susrećemo ih pod nazivom “zemlje Jugoistočne Evrope”, koji naziv opredeljuje
njihovu teritorijalnu i geografsku lokaciju, koja je nesumnjivo, u Evropi i to u
njenom jugo- istočnom delu. Najčešće ih nazivamo “zemlje u tranziciji”, koji nam
pojam ukazuje samo na to da su prisutne neke promjene - ne pokazujući o kakvim
se promenama radi.
Naziv “zemlje u tranziciji prema tržišnoj ekonomiji” bliže opredeljuje
karakter tih promena, koji su aktivirani u privrednoj praksi ovih zemalja, a koji su
čista suprotnost, okretanje za 180 stepeni u odnosu na ideologiju koja je 50- ak
godina kultivisala tim prostorima podignuta na nivo “sveopšte istine” i u kojoj se
prostor za diskusiju i različito mišljenje zatvarao. Kad su se prevazišle skoro sve
245