inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

etter organization and management are provided and finally, export on third markets is
much easier.
In the first decade of 21st century, GDP growth rates in Serbia were relatively high,
but insufficient to produce significant standard of living increasement and to allow Serbia
to leave group of the most underdeveloped countries in Europe. Serbian development
concept, based on high import, enormous growth of foreigh debt and inefficient
privatization has deformed economy structure significantly. Dynamic growth rates have
been recorded in communication sector, trade, financial services and insurance, which
have been closely related with realization of huge import (18,3 billions $ in 2007), while
real economy sector - industry and agriculture - fall behind completely.
Foreign direct investments flow in Serbia in last decade was rather limited. Mostly, it
was related to privatization process while greenfield investments are almost completely
missing. Measured by foreign direct investments per capita growth rate, Serbia belongs to
the lowest ranked group of transitional countries. Which are the most important reasons for
lack of higher foreign direct investments flow in Serbia? Are political instability, Kosovo
crises and unclear european orientation the key factors? Serbia must to improve
environment for higher, continous and stable foreign direct investments flow in?
96
Key words: Foreign Direct Investments, globalization , development
Uvod
U poslednjih nekoliko decenija, strane direktne investicije postaju jedan od
najvažnijih faktora razvoja. Premeštanjem delova kompanije u zemlje sa jeftinijom
radnom snagom, „mekšim“ radnim zakonodavstvom i dinamičnim širenjem
domaćeg tržišta, transnacionalne kompanije zadržavaju stečene konkurentske
prednosti. Prilivom SDI i dolaskom vodećih multinacionalnih kompanija, značajnu
korist ostvaruju i zemlje u razvoju. Smanjije se ogromna nezaposlenost, ali i
obezbeđuje savremena tehnika i tehnologija, bolja organizacija, upravljanje i
olakšava izvoz na treća tržišta.
U prvoj deceniji XXI veka, stope rasta GDP-a u Srbiji su bile relativno
visoke, ali nedovoljne da obezbede značajniji porast životnog standarda i
pomeranje sa dna lestvice najsiromašnijih zemalja Evrope. Tranzicioni koncept
razvoja srpske privrede, temeljen na visokom uvozu, enormnom rastu spoljne
zaduženosti i neefikasnoj privatizacijiji je značajno izmenio (deformisao) privrednu
strukturu. Dinamičan rast su zabeležile delatnosti saobraćaja, trgovine, finansijskih
usluga i osiguranja, koje su bile usko povezane sa realizacijom ogromnog uvoza
(18,3 milijarde dolara u 2007. godini), dok je razvoj realnog sektora privrede,
odnosno industrije i poljporivrede, u potpunosti izostao.
Ukupan priliv stranih direktnih investicija u Srbiju u poslednjoj deceniji je bio
skroman. On se uglavnom vezivao za kupovinu preduzeća u procesu privatizacije,
dok su tzv. greenfield investicije skoro u potpunosti izostale. Po visini priliva
stranih direktnih investicija po glavi stanovnika, Srbija pripada grupi najslabije