inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

Na drugom, konvencionalnom nivou, ljudi se prilagođavaju standardnim
normama ponašanja, definisanim od strane porodice, prijatelja i društva u celini,
sledeći pravila i norme opštih kulturnih vrednosti šireg socijalnog sistema. Na
ovom nivou pojedinci nastoje da ispune opšta pravila propisana zakonom, ali i da
oponašaju reakcije drugih ljudi. Ovo, međutim, ne znači da su te reakcije uvek
etički ispravne, tako da se u pojedinim situacijama može dogoditi da ljudi varaju,
lažu ili manipulišu, zbog toga što to u određenom trenutku radi jedan deo
socijalnog sistema kome pripadaju. U svakom slučaju, u ovoj fazi spoljna pravila i
zakoni služe kao osnovni vodič etičke orijentacije.
Treća faza moralnog razvoja označena je kao postkonvencionalna, ili
principijelna. U ovoj fazi ljudi slede internalizovane, univerzalne principe dobrog i
lošeg, čak i ukoliko su ti principi u sukobu sa pojedinim tekućim zakonima ili
propisima. Pojedinci na ovom nivou moralnog razvoja imaju balansiran odnos
prema sopstvenim i tuđim potrebama, reaguju nezavisno od očekivanja drugih i
spremni su da se angažuju za zajedničke ciljeve i višu svrhu. Nesebični su, voljni
su da pomognu drugima i rade na sopstvenom razvoju i usavršavanju, kao i na
usavršavanju svojih prijatelja i saradnika. Lideri koji su dostigli treću fazu etičkog
razvoja ponašaju se nekonvencionalno, rade ono što misle da je ispravno, u skladu
sa svojim najdubljim moralnim uverenjima, tretirajući sledbenike kao celovita
ljudska bića koja zaslužuju pažnju i poštovanje.
406
Tabela 2. - Načini učvršćivanja etičkog liderstva
Načini za učvršćivanje etičkog liderstva
• Uspostavljanje etičkog koda i pravila moralnog ponašanja
• Zahtevanje od svih članova organizacije da se upoznaju sa etičkim kodom
• Integrisanje etike u pravila za evaluaciju performansi
• Nagrađivanje etičkog ponašanja
• Organizovanje centara za rešavanje etičkih dilema
• Sprovođenje anketa među zaposlenima o njihovim moralnim stavovima
• Razgovori sa zaposlenima i održavanje kraćih seminara na kojima bi se promovisalo
etičko ponašanje
• Podela iskustva sa liderima drugih organizacija u vezi učvršćivanja etičkog liderstva
Izvor: Baker N.C., Heightened Interest in Ethics Education Reflects Employer,
Employee Concerns, Corporate University Review, May/June, 1997, str. 6.
Citirano prema: Daft R., Leadership: Theory and Practice, op.cit., str. 379.
Praktikovanje moralnog liderstva zahteva da lider poznaje sopstvene snage i
slabosti, što podrazumeva iskrenu samoanalizu i sposobnost da se priznaju
sopstveni nedostaci i radi na njihovom neutralisanju. Ovo, takođe, podrazumeva
izgradnju interpersonalnih odnosa, česte kontakte i razgovore, otvoren i iskren
pristup drugim ljudima i razmenu iskustava, što zahteva emotivnu čvrstinu i
zrelost, uz prevazilaženje strahova i prihvatanje emocija kao izvora snage, a ne