inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

More documents

Recommendations

Info

etter organization and management are provided and finally, export on third markets is much easier. In the first decade of 21st century, GDP growth rates in Serbia were relatively high, but insufficient to produce significant standard of living increasement and to allow Serbia to leave group of the most underdeveloped countries in Europe. Serbian development concept, based on high import, enormous growth of foreigh debt and inefficient privatization has deformed economy structure significantly. Dynamic growth rates have been recorded in communication sector, trade, financial services and insurance, which have been closely related with realization of huge import (18,3 billions $ in 2007), while real economy sector - industry and agriculture - fall behind completely. Foreign direct investments flow in Serbia in last decade was rather limited. Mostly, it was related to privatization process while greenfield investments are almost completely missing. Measured by foreign direct investments per capita growth rate, Serbia belongs to the lowest ranked group of transitional countries. Which are the most important reasons for lack of higher foreign direct investments flow in Serbia? Are political instability, Kosovo crises and unclear european orientation the key factors? Serbia must to improve environment for higher, continous and stable foreign direct investments flow in? 96 Key words: Foreign Direct Investments, globalization , development Uvod U poslednjih nekoliko decenija, strane direktne investicije postaju jedan od najvažnijih faktora razvoja. Premeštanjem delova kompanije u zemlje sa jeftinijom radnom snagom, „mekšim“ radnim zakonodavstvom i dinamičnim širenjem domaćeg tržišta, transnacionalne kompanije zadržavaju stečene konkurentske prednosti. Prilivom SDI i dolaskom vodećih multinacionalnih kompanija, značajnu korist ostvaruju i zemlje u razvoju. Smanjije se ogromna nezaposlenost, ali i obezbeđuje savremena tehnika i tehnologija, bolja organizacija, upravljanje i olakšava izvoz na treća tržišta. U prvoj deceniji XXI veka, stope rasta GDP-a u Srbiji su bile relativno visoke, ali nedovoljne da obezbede značajniji porast životnog standarda i pomeranje sa dna lestvice najsiromašnijih zemalja Evrope. Tranzicioni koncept razvoja srpske privrede, temeljen na visokom uvozu, enormnom rastu spoljne zaduženosti i neefikasnoj privatizacijiji je značajno izmenio (deformisao) privrednu strukturu. Dinamičan rast su zabeležile delatnosti saobraćaja, trgovine, finansijskih usluga i osiguranja, koje su bile usko povezane sa realizacijom ogromnog uvoza (18,3 milijarde dolara u 2007. godini), dok je razvoj realnog sektora privrede, odnosno industrije i poljporivrede, u potpunosti izostao. Ukupan priliv stranih direktnih investicija u Srbiju u poslednjoj deceniji je bio skroman. On se uglavnom vezivao za kupovinu preduzeća u procesu privatizacije, dok su tzv. greenfield investicije skoro u potpunosti izostale. Po visini priliva stranih direktnih investicija po glavi stanovnika, Srbija pripada grupi najslabije
angiranih zemljama u tranziciji. Istovremeno, u najuspešnijim zemljama u tranziciji, izuzev Slovenije, SDI imaju istaknuto mesto u obezbeđivanju potrebnog kapitala za ubrzan razvoj. Postavlja se pitanje, zbog čega je, za razliku od ostalih uspešnih zemalja u tranziciji, u Srbiji izostao veći priliv stranih investicija? Da li su politička nestabilnost, kosovska neizvesnost i nedovoljno jasna evropska orijentacija ključni faktori? Šta Srbija može a šta neizostavno mora da učini da se poboljša ukupan ambijent za veći, kontinuirani i stabilan priliv stranih direktnih investicija? Značaj SDI za privredni razvoj Strane direktne investicije su značajno doprinele bržem razvoju većine zemalja sveta. One se realizuju kroz merdžere, akvizicije i nove investicije. Preuzimanja su snažno prisutna u zemljama gde su berze najznačajniji izvori finansiranja (Kanada, Velika Britanija i SAD), dok su manje zastupljena u zemljama kao što su Japan i Nemačka, gde je u okviru bankarskog sistema izgrađen efikasan sistem finansiranja industrijskih firmi. 6 Strane direktne investicije značajno povećavaju zaposlenost, rast produktivnosti, transfer savremenih tehnologija i rast izvoza. SDI veoma povoljno utiču na ukupan ambijent, stvarajući neophodne pretpostavke za dugoročno održivi privredni razvoj zemlje. 7 Strane direktne investicije imaju konstantan rast, uvećavajući značaj internacionalne proizvodnje u svetskoj ekonomiji. I pored značajnih godišnjih oscilacija, kumulirani priliv SDI ima pozitivne stope rasta, koje su znatno više nego što je rast svetske proizvodnje, kapitala i trgovine. Zbog ekspanzije stranih direktnih investicija, višestruko je povećana prodaja, izvoz i zaposlenost u inostranim filijalama. U 2003. godini, vrednost prekogranih merdžera i akvizicija je iznosila blizu 300 milijardi dolara, što predstavlja dvostruko povećnje u odnosu na 1990. godinu. ali i svega četvrtinu preuzimanja realizovanih u 2000. godini. U 2003. godini u inostranim filijalama je bilo zaposleno preko 54 miliona radnika, što je za skoro petinu više nego u 2000. godini. Vrednost imovine, bruto proizvoda i prodaje inostranih filijala je dinamično i konstantno rasla. Izvoz inostranih filijala je bio iznad 3.000 milijardi dolara, što je činilo trećinu ukupno ostvarenog svetskog izvoza roba i usluga u 2003. godini. Vrednost imovine inostranih filijala je prešla 30 000 milijardi dolara. 8 Godišnje oscilacije priliva SDI su veoma izražene. Nakon rekordnog priliva od 1 300 milijardi dolara u 1999. godini, SDI su u narednih nekoliko godina značajno smanjene. Najniži nivo SDI je bio 2003. godine, od kada ponovo dinamično rastu, ali je nivo SDI iz 1999. godine, nadmašen tek 2006. godine 6 Više videti: Ljubodrag Savić, Ekonomika industrije, 2007. godine, CID, EkonomskI fakultet, Beograd 7 Više videti: UNCTAD, World Investment Report 2007 8 Ljubodrag Savić, Ekonomika industrije, 2007. godine, Ekonomski fakultet, Beograd, str. 35 97
Page 1:
UNIVERZITET U KRAGUJEVCU EKONOMSKI
Page 4 and 5:
iv Prof. dr Emilija Vuksanović, mr
Page 6 and 7:
vi Doc. dr Vesna Stojanović-Aleksi
Page 8 and 9:
viii Emilija Vuksanović, Ph.D., Vi
Page 10 and 11:
x Edin Ramić, M.Sc. FOREIGN DIRECT
Page 13 and 14:
Prof. Alessio Lokar ∗ Prof. Lubic
Page 15 and 16:
Table 1: FDI Flows to Emerging Mark
Page 17 and 18:
C. FDI in Central and Eastern Europ
Page 19 and 20:
D. Comparison between Russia, Polan
Page 21 and 22:
emain two possible strategies: fore
Page 23 and 24:
If we take into account the UNCTAD
Page 25 and 26:
Economic Variables Unemployment Rat
Page 27 and 28:
2007 and 2008, is about a certain r
Page 29 and 30:
application of fiscal measures, lik
Page 31 and 32:
If in Slovenia, Poland and Russia t
Page 33 and 34:
Prof. Patrizia Tiberi Vipraio ∗ H
Page 35 and 36:
desirable, to accelerate the recove
Page 37 and 38:
To sum up the present discussion, a
Page 39 and 40:
decoding of spilled knowledge etc.
Page 41 and 42:
4. Is there a scope for Development
Page 43 and 44:
‘right’ combination of ‘marke
Page 45 and 46:
Prof. Pece Nedanovski, Ph.D. * Kate
Page 47 and 48:
institutionalists aim at having a w
Page 49 and 50:
esponsible for maintaining the macr
Page 51 and 52:
contact and they have mutual coordi
Page 53 and 54:
Institutions responsible for creati
Page 55 and 56: procedures and 408.8 days, whereas
Page 57 and 58: • Supporting the stability and co
Page 59 and 60: References 1. Nicola Acocella, Econ
Page 61 and 62: Bigger inflow of FDI as well as str
Page 63 and 64: Takođe se može primetiti rastući
Page 65 and 66: narednim godinama znatnije povećao
Page 67 and 68: pojačaju izvozne potencijale doma
Page 69 and 70: tabelu 3.). Uprkos tome, očigledno
Page 71 and 72: Help?, IMF Working Paper wp/05/110,
Page 73 and 74: attract FDI, but policies have been
Page 75 and 76: However, larger share of the foreig
Page 77 and 78: financial intermediation or tourism
Page 79 and 80: Chart 2: FDI and merchandise export
Page 81 and 82: The Western Balkan still lack expor
Page 83 and 84: Appendix: Current account and Trade
Page 85: Kreiranje institucionalnog okvira z
Page 88 and 89: 78 1. Uvod Sposobnost nacionalne pr
Page 90 and 91: je cilj kreiranje povoljnih uslova
Page 92 and 93: spillovere znanja u lokalnoj poslov
Page 94 and 95: između preduzetnika koji su u proc
Page 96 and 97: šeme prava intelektualne svojine k
Page 98 and 99: Šta više, ovo bi moglo da bude je
Page 100 and 101: 90 Tabela 2. Ocena tražnje i ponud
Page 102 and 103: mogućnosti za razvoj ljudskog kapi
Page 104 and 105: ANEX: Tabela 1. Stubovi konkurentno
Page 108 and 109: (preko 1.300 milijardi dolara). Uku
Page 110 and 111: 100 Evropa Belgium France Germany V
Page 112 and 113: godina. Tu ogromnu količinu uvezen
Page 114 and 115: niži u odnosu na Češku (3,2 puta
Page 116 and 117: U cilju stvaranja što povoljnijeg
Page 118 and 119: klime za dinamičniji rast priliva
Page 120 and 121: 110 "Transparentno finansijsko izve
Page 122 and 123: 112 Emitenti Finansijsko izveštava
Page 124 and 125: 114 Tabela 2 - Međuizveštaji mena
Page 126 and 127: 116 Polugodišnji finansijski izve
Page 128 and 129: 118 Godišnji finansijski izveštaj
Page 130 and 131: Prof. dr Emilija Vuksanović* Mr Vi
Page 132 and 133: 122 Koncept regulisanja bankarskog
Page 134 and 135: institucija i zaštiti potrošače.
Page 136 and 137: njegovih sastavnih delova, određiv
Page 138 and 139: obelodanjivanja. 39 Ipak se očekuj
Page 140 and 141: Posle 2000. godine usledile su dram
Page 142 and 143: finansiranja terorizma, kao i sa dr
Page 144 and 145: 134 8. Ioannou, S., (2006), Complia
Page 146 and 147: 136 Key words: corporate globalizat
Page 148 and 149: postale kompleksne i raznovrsne mul
Page 150 and 151: korporativne kulture koja kao rezul
Page 152 and 153: Kako međunarodni etički kodovi i
Page 154 and 155: Kompanije u Srbiji, koje su obuhva
Page 156 and 157:
lojalnost klijenata, očuvanje živ
Page 158 and 159:
(vremena, motivacije, znanja, prili
Page 160 and 161:
Doc. dr Tadija Đukić * 150 FINANS
Page 162 and 163:
četiri posmatrane zemlje ne predst
Page 164 and 165:
utvrđivanja granica njihovih razli
Page 166 and 167:
Zato su sva evropska preduzeća či
Page 168 and 169:
Belgija, Luksemburg i Nemačka odlo
Page 170 and 171:
160 Finansijsko izveštavanje u Rep
Page 172 and 173:
ačunovodstvene regulative, određe
Page 174 and 175:
MSFI. Mala preduzeća i preduzetnic
Page 176 and 177:
166 8. Koletnik F., et al, Osnivanj
Page 178 and 179:
egional (or international) arrangem
Page 180 and 181:
projekt, izvršilo realokaciju proj
Page 182 and 183:
merdžeri i akvizije) nego na njiho
Page 184 and 185:
potencijalne deformacije. Značajno
Page 186 and 187:
usluge). Međutim, bez obzira na ov
Page 188 and 189:
Japan i SAD primenjuju slične pore
Page 190 and 191:
privlačenje stranih direktnih inve
Page 192 and 193:
subvencije. U stvari, multinacional
Page 194 and 195:
Mr Marija Džunić * 184 POVERENJE
Page 196 and 197:
kompleksna priroda odnosa između r
Page 198 and 199:
tj. da nije u pitanju nasleđe, koj
Page 200 and 201:
Kao što se iz navedenog vidi, pove
Page 202 and 203:
za lokalnu ekonomiju i mala porodi
Page 204 and 205:
1993]. Prema drugim shvatanjima, po
Page 206 and 207:
196 10. Knack, S., Keefer, P. (1997
Page 208 and 209:
198
Page 210 and 211:
200 Interes međunarodnih instituci
Page 212 and 213:
- investicije u kupovinu kompletnih
Page 214 and 215:
asoloživim podacima u 2004-2005.go
Page 216 and 217:
analiza razvoja i potrebe kreiranja
Page 218 and 219:
208 Analize doprinosa SDI razvoju z
Page 220 and 221:
210 13. J. Jasnson and J. Stokman -
Page 222 and 223:
212 Key words: globalization, count
Page 224 and 225:
ekonomsko-političkom okruženju ko
Page 226 and 227:
216 3.1. Istorijska metoda Istorijs
Page 228 and 229:
Odnos volatilnosti može se izraču
Page 230 and 231:
Usvojene procedure i politike moraj
Page 232 and 233:
Slobodan Cvetanović, Igor Mladenov
Page 234 and 235:
Na osnovu podataka iz tabele 1 vidi
Page 236 and 237:
transferi (donacije) i krediti od m
Page 238 and 239:
228 Literatura: 1. Cvetanović, S.,
Page 240 and 241:
230 Umesto uvoda: ko su pasivni uč
Page 242 and 243:
uplitanje šireg, međunarodnog okr
Page 244 and 245:
Uopšteno govoreći, predvidljivo o
Page 246 and 247:
ovakav tip investicija doprinosi ef
Page 248 and 249:
nivou razvoja (u zavisnosti od toga
Page 250 and 251:
Specifičnost Zapadnog Balkana je u
Page 252 and 253:
242 11. Demekas, D., Horvath, B., R
Page 254 and 255:
Doc. dr Aleksandra Patoska, pom.ass
Page 256 and 257:
ideološke predrasude, i kad je plu
Page 258 and 259:
248 Slika 1 : Priliv IDI-ja, u grup
Page 260 and 261:
250 Slika 3: Jugo- istočna Evropa
Page 262 and 263:
Efekti su dugoročni, IDI-je u neki
Page 264 and 265:
dr Petar Veselinović mr Danijela D
Page 266 and 267:
tehnologijama i tržištima. Uvode
Page 268 and 269:
međuproizvodima i nekim investicio
Page 270 and 271:
okolnostima dovelo je i do drastič
Page 272 and 273:
262 Tabela 5: Najvažnije SDI u Srb
Page 274 and 275:
trenutka izdvajanja iz EPS-a korist
Page 276 and 277:
Akcija privlacenja stranih investic
Page 278 and 279:
endangering international monetary
Page 280 and 281:
pristupni limit u okviru trogodišn
Page 282 and 283:
Izvršavanje mera u programima koje
Page 284 and 285:
U studiji 45 MMF zajmodavnih aranž
Page 286 and 287:
kondicionalnosti MMF ukazuje na ned
Page 288 and 289:
278 Literatura 1. Camdessus, M. (19
Page 290 and 291:
280 Uvod Uslovljenost rizika i prin
Page 292 and 293:
izika očekivanog prinosa, koja zav
Page 294 and 295:
dovoljno finansijskih instrumenata
Page 296 and 297:
286 rp = θ 1ri + θ 2 gde su: r f
Page 298 and 299:
288 r m - očekivaii prinos od trž
Page 300 and 301:
290 σ θ ∗ p m = θ σ = σ m
Page 302 and 303:
obavljanju trgovine, brzom rastu no
Page 304 and 305:
its task is also to show their nega
Page 306 and 307:
1. SDI bum u periodu 1979-1981. god
Page 308 and 309:
itno uzeti u obzir veličinu trži
Page 310 and 311:
industriju, a najznačajniji invest
Page 312 and 313:
očekuje privatizacija najvrednijih
Page 314 and 315:
Zbog nestabilne političke situacij
Page 316 and 317:
306 Literatura 1. Dunning J.H., Re-
Page 318 and 319:
u vidu da je reč o logici dijaloga
Page 320 and 321:
- Nizak BDP po stanovniku; - Visok
Page 322 and 323:
U toku 2005. godine je doneta Uredb
Page 324 and 325:
sredstava. Neophodno je obezbediti
Page 326 and 327:
dr Boris Siljković * Prof. dr Kost
Page 328 and 329:
318 Tabela 1. Tržišna pozicija os
Page 330 and 331:
U razvijenim finansijskim sistemima
Page 332 and 333:
Dakle, Novi Zakon o vlasničkom pre
Page 334 and 335:
osiguranje, 2. Croatia osiguranje,
Page 336 and 337:
delu tržišta više nego skromnih
Page 338 and 339:
328 mr Nenad Stanišić * PRILIV ST
Page 340 and 341:
330 Promene obima i geografske usme
Page 342 and 343:
Uvoz 1990. 1991. 1992. 1993. 1994.
Page 344 and 345:
Istovremeno, došlo je i do geograf
Page 346 and 347:
ALBANIJA BiH BUGARSKA ČEŠKA HRVAT
Page 348 and 349:
Tabela br.6: Udeo intragranske trgo
Page 350 and 351:
340 Komparacija spoljnotrgovinskih
Page 352 and 353:
342 Tabela br. 8: Neto priliv stran
Page 354 and 355:
dostiže 6,4 milijardi dolara, što
Page 356 and 357:
troškova proizvodnje u svrhu izvoz
Page 358 and 359:
investiranje konkretnih infrastrukt
Page 360 and 361:
Devedesete godine XX veka bile su g
Page 362 and 363:
miliona USD na 8,8 milijardi USD).
Page 364 and 365:
stranih direktnih investicija, Buga
Page 366 and 367:
U pogledu geografske distribucije p
Page 368 and 369:
358 Literatura 1. Kovačević, Mla
Page 370 and 371:
360 Uvod Globalizacija je proces ko
Page 372 and 373:
Ovakvo stanje se opravdava još uve
Page 374 and 375:
- rezervisanjem dela akumuliranog d
Page 376 and 377:
Ključni faktor korektnosti i realn
Page 378 and 379:
poslovnog dobitka i konstantne pros
Page 380 and 381:
370 Zaključak Globalizacija je, sa
Page 382 and 383:
372 - market globalisation - produc
Page 384 and 385:
mape u momentu otkrića Amerike bil
Page 386 and 387:
376 Grafik 1. Stopa rasta svetske p
Page 388 and 389:
378 3.2. Međunarodni monetarni fon
Page 390 and 391:
- Ekstrovertno orijentisani i na tr
Page 392 and 393:
Mr sc. Edin Ramić 127 382 STRANE D
Page 394 and 395:
384 Institucije za podršku i promo
Page 396 and 397:
386 Tabela 1: Strane direktne inves
Page 398 and 399:
388 Priliv stranih direktnih invest
Page 400 and 401:
390
Page 402 and 403:
392
Page 404 and 405:
Circumstances for long-term coopera
Page 406 and 407:
određena strategijska korist za pa
Page 408 and 409:
kada jedan ili više partnera, ose
Page 410 and 411:
400 Koncept Porterovog lanca dodate
Page 412 and 413:
Dr Vesna Stojanović Aleksić * 402
Page 414 and 415:
• Pristup pravednosti i jednakost
Page 416 and 417:
Na drugom, konvencionalnom nivou, l
Page 418 and 419:
Usklađivanje dominantnog sistema v
Page 420 and 421:
primerima, ali i ugledajući se jed
Page 422 and 423:
eggining of this new millenium may
Page 424 and 425:
Izvođenje definicije transnacional
Page 426 and 427:
Transnacionalne korporacije se najv
Page 428 and 429:
mr Sreto Aleksić, mr Sanja Vranje
Page 430 and 431:
Partnerski odnosi, gdje dvije ili v
Page 432 and 433:
422 FINANSIJSKI VRIJEDNOSTI 1. konv
Page 434 and 435:
424 Svetski prosek Bosna I Hercegov
Page 436 and 437:
Mr Jovan Zubović, istraživač sar
Page 438 and 439:
or plan to enter it have to identif
Page 440 and 441:
5. FDI are extremely high, activiti
Page 442 and 443:
elatively stable currency so creati
Page 444 and 445:
wanting to closely and most efficie
Page 446 and 447:
Na kraju se donosi odluka o marketi
Page 448 and 449:
438 • Neposredna internacionaliza
Page 450 and 451:
440 • Koncesije (kupovina na odre
Page 452 and 453:
uslovima poslovanja. Većina zemalj
Page 454 and 455:
444 najvišu cenu radaiskazanu u ev
Page 456:
Svetska banka za obnovu i razvoj, d
show all

inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?