inostrani kapital kao faktor razvoja zemalja - Ekonomski fakultet u ...

leadership and the characteristics of the ethical leadership, the particular phases of the
culture change process are explained and the leader's role as well, as one of the most
important host of such process.
Key words: leadership, organizational culture, organizational changes, ethics.
1. Pristupi etičkom liderstvu
Smatra se da se ljudsko ponašanje, pa samim tim i ponašanje lidera, može
svrstati u tri krucijalna domena. Prvi je domen kodifikovan zakonom, u kome su
standardi i pravila propisani legislativnim normama i utemeljeni u pravosudnom
sistemu. Domen slobodnog izbora, predstavlja drugi ekstrem u kome ponašanje
nije propisano nikakvim normama, i u kome pojedinci uživaju potpunu slobodu
izbora. Između ova dva područja prostire se zona etike. Ovde ne postoje nikakva
specijalna propisana pravila i zakoni, ali postoje izvesni standardi ponašanja,
bazirani na principima i vrednostima moralnog kodeksa [1,str.137-141]. S obzirom
da ovi standardi nisu eksplicitno dati, već se uglavnom oslanjaju na savest onoga
ko odlučuje, česte su etičke dileme prilikom izbora određene alternative ili načina
ponašanja, pri čemu najveći broj ovih dilema uključuje konflikt između
individualnih potreba i potreba grupe, odnosno organizacije.
Shvatanja o tome šta je moralno a šta ne, kao i kriterijumi etičkog ponašanja
menjali su se tokom istorije. Poznato je da je svaka filozofska škola, od antičkog
doba pa do savremenih pravaca, imala svoje etičke prioritete, a da za veći deo
zapadne civilizacije izvor bazičnih principa morala predstavlja Sveto pismo,
odnosno Biblija (svete knjige drugih religija sadrže slične moralne kodekse).
Normativna etika koristi nekoliko pristupa u opisivanju vrednosti kojima treba da
bude vođeno etičko odlučivanje, između ostalog i lidera, među kojima su
najznačajniji[1,str.138]:
• Pristup korisnosti - moralno ponašanje je ono koje donosi najveću korist za
najveći broj ljudi. Od donosioca odluke se očekuje da razmotri efekte svih
alternativa i izabere onu koja optimizira satisfakciju najvećeg broja ljudi.
• Pristup moralnih prava - zasniva se na pretpostavci da ljudska bića poseduju
fundamentalna prava i slobode, koje ne smeju biti oduzete nikakvom
individualnom odlukom. Stoga je etičko ponašanje ono koje ne ugrožava
esencijalna ljudska prava, kao što su:
- pravo na život i bezbednost;
- pravo slobodnog izbora;
- pravo na privatnost;
- pravo na slobodno opredeljenje (versko, seksualno, političko i sl.);
- pravo na slobodu govora i sl.
403