08.05.2013 Views

VOLUMEN 1 Psicología Educacional en el Contexto de la Clínica ...

VOLUMEN 1 Psicología Educacional en el Contexto de la Clínica ...

VOLUMEN 1 Psicología Educacional en el Contexto de la Clínica ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>de</strong>saparece <strong>de</strong>trás <strong>de</strong> una sábana, una t<strong>el</strong>a, abre sus ojos/los cierra, pue<strong>de</strong><br />

per<strong>de</strong>r/re<strong>en</strong>contrar, abri<strong>en</strong>do así sus posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>spr<strong>en</strong><strong>de</strong>rse d<strong>el</strong> aquí y<br />

ahora. Este juego universal irá tomando difer<strong>en</strong>tes formas a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> su<br />

<strong>de</strong>sarrollo y permitirá, cabe reiterar, <strong>el</strong>aborar <strong>la</strong> angustia que <strong>de</strong>spierta <strong>la</strong><br />

separación. En este mom<strong>en</strong>to, jugar con <strong>el</strong> niño a <strong>la</strong>s escondidas es un medio<br />

<strong>de</strong> comunicación y estimu<strong>la</strong>ción que permite <strong>el</strong> <strong>de</strong>scubrirse <strong>en</strong> <strong>la</strong> viv<strong>en</strong>cia <strong>de</strong><br />

crear, conocer, explorar y <strong>de</strong> ser un protagonista activo que regu<strong>la</strong> los<br />

mom<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tros/<strong>de</strong>s<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tros.<br />

Cerca <strong>de</strong> <strong>la</strong> segunda mitad d<strong>el</strong> primer año <strong>de</strong> vida <strong>el</strong> bebé inaugura una<br />

nueva modalidad <strong>de</strong> salir d<strong>el</strong> cascarón, <strong>de</strong> separarse para explorar y<br />

r<strong>el</strong>acionarse con <strong>el</strong> mundo. La posibilidad <strong>de</strong> jugar a <strong>de</strong>jar caer objetos, se<br />

configura <strong>en</strong> un indicador <strong>de</strong> que <strong>el</strong> proceso <strong>de</strong> <strong>de</strong>stete-separación pue<strong>de</strong><br />

com<strong>en</strong>zar. Así, <strong>el</strong> niño comunica su capacidad <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r liberarse-separarse<br />

agresivam<strong>en</strong>te d<strong>el</strong> objeto, consecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te, aparec<strong>en</strong> <strong>la</strong>s primeras<br />

preocupaciones respecto a los efectos que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> sus actos <strong>en</strong> los otros y, con<br />

<strong>el</strong>lo, <strong>el</strong> comi<strong>en</strong>zo d<strong>el</strong> reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> i<strong>de</strong>as y fantasías<br />

r<strong>el</strong>acionadas con sus acciones. Las manifestaciones agresivas pued<strong>en</strong> ser<br />

tolerables si <strong>el</strong> niño ha logrado <strong>el</strong> acceso a <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> reparación, dado<br />

que <strong>el</strong><strong>la</strong> se combina con los movimi<strong>en</strong>tos iniciales <strong>de</strong> <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong><br />

preocuparse por <strong>el</strong> otro, que <strong>en</strong> este mom<strong>en</strong>to evolutivo son<br />

fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>la</strong> madre y duplicadores <strong>de</strong> <strong>la</strong> función materna.<br />

Estos primeros movimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> preocupación por <strong>el</strong> otro reflejan <strong>la</strong><br />

posibilidad <strong>de</strong> integrar a su madre, a él mismo y a otros como personas<br />

completas, con <strong>el</strong> consecu<strong>en</strong>te <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> dar, producto<br />

d<strong>el</strong> reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> lo bu<strong>en</strong>o y <strong>de</strong> lo malo que habita <strong>en</strong> su interior.<br />

Agresividad, separación, integración, preocupación por <strong>el</strong> otro, se combinan<br />

<strong>de</strong> modo inextricable <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo humano. La agresividad es necesaria<br />

para <strong>de</strong>scubrir <strong>el</strong> mundo externo, se constituye como condición para <strong>el</strong><br />

incipi<strong>en</strong>te reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> realidad d<strong>el</strong> objeto separado d<strong>el</strong> s<strong>el</strong>f, que<br />

conduce progresivam<strong>en</strong>te al logro <strong>de</strong> <strong>la</strong> mismidad, autonomía,<br />

autoconci<strong>en</strong>cia e integración, equival<strong>en</strong>te al “yo soy”.<br />

Paral<strong>el</strong>am<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> <strong>la</strong> inquietud provocada por los primeros<br />

movimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> preocupación por <strong>el</strong> otro, su<strong>el</strong><strong>en</strong> aparecer los di<strong>en</strong>tes que<br />

llevan a <strong>la</strong> inclusión <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos sólidos, a nuevas modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> r<strong>el</strong>ación<br />

con los objetos, <strong>de</strong> repres<strong>en</strong>tación y <strong>de</strong> expresión <strong>de</strong> <strong>la</strong> agresión. Mor<strong>de</strong>r<br />

permite aferrarse, ret<strong>en</strong>er, <strong>de</strong>s<strong>en</strong>trañar, separar, discernir e integrar. Esto se<br />

va a configurar <strong>en</strong> un prototipo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s difer<strong>en</strong>tes maneras <strong>en</strong> que <strong>el</strong> niño<br />

incorporará los apr<strong>en</strong>dizajes. Det<strong>en</strong>gámonos a p<strong>en</strong>sar ¿Por qué se configura<br />

<strong>en</strong> un prototipo? Para conocer es necesario ponernos <strong>en</strong> contacto con un<br />

219

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!