Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

Kontakt Dermatitler
99
ve şalgam gibi birçok sebze kontakt dermatite sebep olabilmektedir.
Diğer sebzelerin içinde soğan ve kereviz, kontakt ürtiker
ve hatta anafilaksi oluşturma açısından suçlanan sebzelerdir.
Kereviz, incir, ıhlamur ve maydanoz gibi çok çeşitli bitkiler, psoralen
içerdiklerinden dolayı fototoksik dermatit yapabilirler.
Resim 6-10 Bir çiçekçide kronik, fissürlü parmak ucu dermatiti
rinde görülen ve lale parmaklar denilen görüntüyle aynı lezyonlarla
sonuçlanmaktadır (Resim 6-10). Allerjen olan laledeki
madde ile testler yapılmıştır. Nitril eldivenlerden penetre olmamaktadır.
Krizantemler, sıklıkla dermatite neden olmaktadır. Göz kapakları
sıklıkla tutulur. Çiçekçiler çok sıklıkla etkilenmektedir.
Compositae ailesinin farklı bir jenerasyonundan olmasına rağmen,
sesquiterpen laktonun alfa metil parçası, antijenik bölgesini
oluşturmaktadır.
Manitobanın şehir simgesini oluşturan çayır çiğdemi (Anemone
patens L.), bül oluşumu ile seyreden ciddi bir inflamatuar
reaksiyona neden olabilmektedir. Queensland’dan, at kuyruğu
şeklindeki dekoratif bitkilerin çeşitli türleri, Greviellea banksii, G.
Robyn Gordon ve G.Robusta allerjik kontakt dermatite neden olabilmektedir.
Birleşmiş milletlere ve diğer batı ülkelerine ihraç
edilmektedir. Allerjen, uzun zincirli bir alkil resorsinden oluşur.
Toksikodendron ile çapraz reaksiyon verdiği gösterilmiştir.
Geranium, akrep çiçeği (Phacelia crenulata veya campanularia),
hidranje, kreozot çalısı, (larvia tridentata) Heraculae, nergis, yüksük
otu, kreozot, çarık çiçeği (lady slipper), manolya, lale ve nergis
soğanı gibi birçok çiçeğe dokunulması kontakt dermatite neden
olabilmektedir. Bu konuda inanılanların aksine, Poinsettia
ve oleander hemen hemen hiç kontakt dermatit yapmazlar, ancak
yenildikleri takdirde toksik olurlar. Tüm bu bitkilerle oluşan
dermatitlerin tedavisi, daha önce tartışılan toksikodenron tedavisi
ile aynıdır.
Bir ışığa duyarlılaştırıcı yabani ot olan Parthenium hysterophorus,
1956 yılında Hindistan’a tedadüfen girmiş ve ülkenin çoğuna,
ayrıca Avusturalya, Çin ve Arjantin'e kadar yayılmıştır.
Zararlı etkisiyle bilinen, Difenbahya, yüksek miktarda kalsiyum
okzalat kristali içeren özsuyunda, parlak yapraklı bir ev bitkisidir
ki, bitkinin herhangi bir parçası çiğnendiğinde ya da yutulduğunda
ağız ve boğazı ciddi bir şekilde yakmaktadır. Tamamen
ses kaybına neden olacak şekilde ağız mukozasında ciddi
bir ödem oluşabilmektedir ki bundan dolayı sık kullanılan lakabı
'dilsiz çubuk' tur. Duyarlılık sebebi olmaz. Ricinus communis’in
tohumu olan castor fasülyesi, zehirli bir madde olan ricini
(fitotoksin) içermektedir. Bunun özsuyu, anafilaktik hipersensitivite
ve ayrıca dermatit nedeni olabilmektedir.
Sebzeler
Kuşkonmaz, havuç, kereviz, yabani havuç, salatalık, sarımsak,
Kızılderili (Hint ?) fasulyesi, mantar, soğan, maydanoz, domates
Ağaçlar
Dişbudak, huş, sedir, kokobolo, karaağaç, Kentucky kahve ağacı,
koa, maun, mango, akçaağaç, meskuite, milo, mersin, çam ve
tik ağacı keresteleri ve talaşları ile kontakt dermatit oluşturan
ağaçlardır. İncir ve kauçuk ağaçlarının lateksleri de özellikle fototoksik
özellikte olmak üzere kontakt dermatite neden olabilirler.
Çeşitli hastalıkları tedavi etmek amacıyla deri üzerine sürülen
Melaluca yağı (çay ağacı yağı=tea tree oil), D-limonene allerjeni
yoluyla allerjik kontakt dermatite neden olmaktadır. Coccobola
ve gül ağacı ve çay ağacı yağı gibi ekzotik keresteler, deriye
temas sonrası eritema multiforme yapma açısından diğerleri
arasında ön sırada yer alırlar. Toksikodendron, çeşitli ilaçlar ve
çeşitli diğer allerjenler bu reaksiyona sebep olabilir.
Ağaçlarla Birlikte Olan Bitkiler
Oduncular ve kereste işçileri ağaçlardan daha farklı olan bazı allerjenik
bitkilerle temas edebilirler. Likenler, simbiyotik yaşayan
alg ve mantarlardan oluşan bir grup bitkidir. Ağaçların üzerinde
yetişen bu likenlerle temasta bulunan oduncular ve orman
işçilerinde ciddi allerjik kontakt dermatit gelişebilir. Likenlere
maruziyet ayrıca çıra, cenaze çelenkleri ve erkeklerin traş sonrası
losyonlarına eklenen özel kokulu bitkiler (meşe yosunu ve
ağaç yosunu) yoluyla da olabilmektedir. Aşırı duyarlık likenlerin
içindeki D-usnic asit ve diğer liken asitleri tarafından gelişmektedir.
Ağaç gövdelerinde büyüyen bol yapraklı kızıl yaprak
(Frulliana nisquallansis) orman işçilerinde allerjik dermatit oluşturmaktadır.
Erüpsiyon sıklıkla sedir zehirlenmesi olarak adlandırılmaktadır.
Toksikodendronu andırmakla beraber, bu dermatitin
atakları nemli mevsimlerde daha ciddi olmaktadır. Allerjen
madde “sesquiterpen lactone”dur.
Polenler ve tohumlar
Ambrosia adlı ottaki polenler iki tip antijen içermektedir. Protein
kısmı, astım ve saman nezlesini kapsayan solunum sistemi şikayetlerinden
sorumluyken, yağda eriyen kısmı oluşturan kısım
kontakt dermatite sebep olmaktadır. Ambrosia yağı dermatiti
sıklıkla ilkbahardan sonbahara kadar olan ambrosia yetişme döneminde
olup, ilkbahardan sonbahara mevsimsel bir gidiş gösterir.
Bitkiyle ya da kurumuş bitkinin rüzgardan uçuşan kısımları
ile temas sonucu tipik dermatit oluşmaktadır. Yağ, gözkapaklarında
ve tüm yüzde şişme ve kızarıklığa neden olmakta, ön kollarda
noktasal bir erüpsiyona neden olup bu lezyonlar birkaç
atak sonrasında likenifikasyonla seyreden jeneralize bir şekil almakta,
bu görüntüsüyle ciddi kaşıntı ve kronik atopik dermatiteki
yüz, boyun ve major kıvrım bölgelerindeki likenifikasyonu
taklit etmektedir. Bu tutulum aynı zamanda fotodermatitleri taklit
etmektedir ki, ambrosia dermatiti ile fotodermatitler arasındaki
temel fark, ambrosia dermatitinde üst gözkapakları ve retroauriküler
bölge ile submental bölgelerin tutulması oluşturmaktadır.
Kronik vakalar kış aylarında da devam edebilir, bununla
beraber, mevsimin en sıcak dönemlerinde semptomlar daha ciddidir.
“Sesquiterpene lacton”ları sebebi oluşturmaktadır. Uzamış
olan ambrosia dermatit vakalarında, ek olarak pyrethuma da duyarlılık
gelişebileceği hesaplanmalıdır. Aşırı duyarlılık reaksiyonuna
maruz kalan erkekler kadınlara göre, çiftçiler de diğer tüm
şartlardaki hastalara göre daha çok sayıdadır.