23.03.2018 Views

Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

BÖLÜM<br />

27<br />

Genodermatozlar ve Konjenital<br />

Anomaliler<br />

Dr. Zafer Türkoğlu<br />

Genetik bozukluklar genellikle üç kategoride gruplandırılırlar:<br />

kromozomal, tek gen ve poligenetik. Kromozomal bozukluklar<br />

trizomi ve monozomide olduğu gibi sayısal veya translokasyon<br />

veya delesyon şeklinde yapısal olabilir. Çoğu genodermatoz tek<br />

gen veya mendeliyen kalıtım (otozomal dominant, otozomal resesif,<br />

veya X’e bağlı resesif genler) gösterir. Poligenetik sendromlar<br />

genlerin kompleks etkileşimini içermektedir.<br />

Otozomal-dominant durumlar sözkonusu fenotipi oluşturmak<br />

için tek gene ihtiyaç duyarlar. Çoğu kez bir ebeveynininde<br />

hastalık vardır veya yeni bir mutasyon tarafından etkilenmiştir.<br />

Hastalık nesilden nesile aktarılır. Otozomal resesif karakterler<br />

anomaliyi gösterebilmek için homozigot bir duruma ihtiyaç duyarlar.<br />

Soyağacı ebeveyn kan akrabalığını açığa çıkartır. Anne ve<br />

babalar genellikle klinik olarak etkilenmemiş olacaktır, fakat etkilenmiş<br />

akrabaları vardır. X’e bağlı durumlar mutant gen X<br />

kromozomu üzerinde taşındığı zaman ortaya çıkar. Eğer bir<br />

hastalık X’e bağlı resesif ise sorun normal aleli sunmak için ikinci<br />

bir X kromozomu olmayan erkeklerde (XY) aşikârdır. Bundan<br />

dolayı, X’e bağlı resesif nitelikler hemen hemen yalnızca erkeklerde<br />

kendini gösterir. <strong>Hastalıkları</strong> erkek çocuklarına (Y kromozomunu<br />

taşıyan) aktaramazlar, fakat tüm kız çocukları taşıyıcı<br />

olacaktır. Heterozigot taşıyıcı dişiler ( bir normal ve bir<br />

anormal X kromozomuna sahip) seyrek olarak hastalığın bazı<br />

ince kanıtlarını gösterir. Bu Liyonizasyon ( X kromozomlardan<br />

birinde fizyolojik segment inaktivasyonu) sonucu ortaya çıkar.<br />

X’e bağlı dominant hastalık durumları erkeklerde ortak olarak<br />

letal seyreder. Normal aleli elinde bulunduran dişilerde hayatta<br />

kalış mümkündür. Birçok etkilenmiş hücre dizilerinde mutasyon<br />

ortak olarak letal olabildiği gibi, dişiler etkilenen segmentlerde<br />

normal doku kayıpları gösterirler( parmak kayıpları, mikrooftalmia,<br />

diş kaybı). Soyağacındaki X’e bağlı dominant nitelikler<br />

birden fazla dişiyi etkilerken, erkekler hastalığı gösteremez.<br />

Nadiren, erkekler özellikle Klinefelter sendromuna (XXY)<br />

sahip oldukları zaman yaşamlarını sürdürürler.<br />

Mozaisizm iki veya daha fazla genetik ayrık hücre dizilerinin<br />

tek bir bireyde bulunmasıdır. Bir X kromozomunun fizyolojik<br />

inaktivasyonu (Liyonizasyon) sonucu veya post-zigotik somatik<br />

mutasyon sonucu meydana gelir. Mozaisizm Blaschko<br />

çizgileri boyunca lineer veya halkavari bir yapıyla seyreder. Mozaik<br />

durumlarda fetal gelişim sırasında hücre populasyonuna<br />

zararlı genler genellikle bitişik normal doku tarafından aşırı büyütülen<br />

ince dilimler şeklinde sonlanır. Fetal gelişim sürecinde<br />

gelişme avantajı sunan genler (.mutasyona uğramış tümör supresör<br />

genler) tipik Blaschko çizgileri sınırlarının dışına doğru<br />

büyüyen daha geniş plak tip lezyonlarla sonuçlanabilir.<br />

Otozomal dominant durumlarda, normal bir alel değişmeden<br />

kalır fakat bu hastalığı önlemek için yeterli değildir. Heterozigozitenin<br />

kaybı geri kalan normal alelin kısmi kaybıdır. Heterozigozitenin<br />

kaybı vücut bölümlerinde sendromun abartılı<br />

bir şekilde yansımasına neden olur. Etkilenen alan Blaschko<br />

segmentine veya plağına uyar. Tuberoz sklerozun alın plağı tümör<br />

suprese edici gendeki mutasyonla ilgilidir. Tümör suprese<br />

edici genin kaybı bir büyüme avantajı sunar ve heterozigozitenin<br />

kaybı segmentte supresör gen ürünü bırakmaz. Sonuç olarak,<br />

etkilenen segment Blaschko sınırlarının ötesinde geniş bir<br />

plak meydana getirir.<br />

Hasta segmental yerleşimli bir bozuklukla başvurduğunda,<br />

bu bozukluğun mozaisizm mi yoksa heterozigositenin kaybı sonucu<br />

mu olduğunu tayin etmek önemlidir. Sonraki durumda<br />

anormal gen etkilenen segmentteki normal arta kalan alelin kaybı<br />

ile kendini vücudun genelinde gösterir. Segmental nörofibromatozuyla<br />

eş zamanlı Lisch nodülü veya aksiler çillenmesi de<br />

olan bir hastada segmental tutulumun nedenini heterozigositenin<br />

kaybı mozaisizmden daha çok açıklar. Çocuğa geni taşıma riski<br />

aşağı yukarı 50:50 dir. Mekanizmanın kompleks olması yüzünden<br />

kalıtım riskinin tartışılması sırasında genetik bir danışmana<br />

ihtiyaç duyulur. Mozaisizmli hastalar post zigotik somatik gen<br />

mutasyonuna bağlı olarak gonadal mozaisizme ve gen üzerinde<br />

aktarım özelliğine sahiptirler. Birden fazla segment vücudun<br />

farklı bölgelerinde yerleştiğinde gonadal mozaisizm daha olasılıklıdır.<br />

Embriyonik gelişim sırasında, gastrulasyon döneminde<br />

(embryoda boşluk oluşma dönemi) hücreler vücudun segmentlerinin<br />

oluşumuyla görevlendirilmişlerdir. Gastrulasyon öncesinde,<br />

tüm hücreler plöropotentdir ve tüm organizmaya etkilidir, veya<br />

bedenin birden çok kısımlarına katkıda bulunur. Farklı bölgelerdeki<br />

Blaschko alanları, tutulmuş hücre dizilerinin gonadlarda<br />

dahil, vücudun farklı kısımlarına etki ettiği gastrulasyon dönemi<br />

öncesi olan bir mutasyonu gösterir.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!