Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

Soğuk Yaraları
25
SOĞUK YARALARI
Soğuğa maruz kalma deriyi üç farklı mekanizma ile hasarlandırır.
Düşük ısı dokuyu basit olarak donuk ve soğuk immersiyon
ayağında olduğu gibi hasara uğratır. Soğuk nedeniyle, deriyi
besleyen damarların vazospazma uğraması dokunun yeterli
beslenmesini engeller ve vasküler hasara bunun sonucu olarak
da doku hasarına (perniyo, akrosiyanoz, donma) yol açar. Sıra
dışı durumlarda yağ dokusu, yağ kompozisyonu ve lokalizasyonuna
bağlı olarak soğuk hasarına karşı uygun hale gelir (soğuk
panniküliti, Bölüm 23’e bakınız). Dışarıda çalışanlar veya
eğlenenler, silahlı kuvvetler ve evsizler özellikle soğuk hasarlarına
maruz kalırlar.
Akrosiyanoz
Akrosiyanoz, soğuğa maruziyet sonrası kötüleşen el ya da ayağın
tümünde kalıcı mavi renk değişimidir. Eller ve ayaklar hiperhidrotik
olabilir (Resim 3-9). Başlıca genç bayanlarda meydana
gelir. Isı düştükçe siyanoz artar ve etkilenen bölgenin elevasyonu
ile eriteme dönüşür. Nedeni bilinmemektedir. Sigara kullanımından
kaçınmalıdır.. Akrosiyanoz kalıcı olması ile (Raynaud
sendromunun epizotlarla seyretmesine zıt olarak) ve doku
hasarı olmaması ile (ülserasyon, distal parmak ucu rezorpsiyonu)
Raynaud sendromundan ayrılır.
Akrosiyanoz, butil nitrat inhalasyonu sonrasında burun, kulaklar
ve ellerin dorsalinde şişlikle birlikte ortaya çıkabilir. İnterferon
α-2a tetikleyebilir. Anoreksiya nervozası olan hastalar da
sıklıkla akrosiyanoz görülür ve kilo alımı ile düzelebilir.
Perniyo (Chilblain)
Perniyo, soğuğa maruziyet sonrası oluşan lokalize eritem ve şişliktir.
Şiddetli vakalarda bül gelişimi ve ülserasyon görülür. Öncesinde
periferal dolaşım bozukluğu olan hastalarda hafif soğukta
dahi perniyo gelişebilir. Kriyoglobulinler, kriyofibrinojenler
ya da soğuk aglutininleri bulunabilir ve bunlar patojeniktir.
Perniyo benzeri lezyonlar diskoid ve sistemik lupus eritematozus’ta
görülebilir. (lupus perniyo). Akut perniyo, soğuk hasarının
en hafif formudur. Başlıca eller, ayaklar, kulaklar ve yüzde
özellikle çocuklarda görülür ve nem ile oluşumu artar (Resim 3-
10). Bir tipi binici bayanlarda, özellikle soğuk ve nemli günlerde
ata binildiğinde kalçalarda görülür (binici perniyozisi). Soğuk
suda yürümek te benzer lezyonlara neden olur. Erytrocyanosis
crurum bu benzer vakaları tanımlamak için kullanılır. Kalçaların
lateralindeki soğuk yaraları nodüler de olabilir.
Perniyosu olan hastalar genellikle soğuk hasarı oluşurken
farkında olmazlar fakat daha sonra yanma, kaşıntı ve kızarıklık
dikkatlerini çeker. Etkilenen bölge mavimsi-kırmızı renktedir.
Basınç ile renk kısmen ya da tamamen kaybolur ve dokunulduğunda
soğuktur. Bazen ekstremiteler aşırı terleme nedeni ile soğuk
ve nemlidir. Soğuk/nem devam ettiği sürece yeni lezyonlar
oluşmaya devam eder, var olan lezyonların iyileşmesi gecikir.
Sık tekrarlayan, kronik, sıcak mevsimlere uzayan ve tedaviye
yanıt vermeyen hastalarda altta yatabilecek diğer nedenler araştırılmalıdır.
Perniyozis histolojik olarak lenfositik vaskülit görüntüsü verir.
Dermal ödem, yüzeyel ve derin perivasküler lenfositik infiltrasyon
vardır. İnfiltrasyon damar duvarlarını da tutar fakat fibrin
damar duvarında bulunabilir ya da bulunmayabilir. Ter bezlerini
etkileyen enflamasyonun varlığı lupus perniyo üzerine idyopatik
perniyo geliştiğini düşündürür.
Tedavi
Etkilenen bölge daha fazla soğuk yada neme maruz kalmaktan
korunmalıdır. Ayaklar etkilenmişse soğuk aylar boyunca yünlü
çorap giyinilmelidir. Hastalar çoğunlukla soğuğa maruz kaldıklarının
farkında olmadıkları için hasta soğuk hissetmediğini
söylese dahi uygun kıyafet giyilmesi önemle belirtilmelidir.
Merkezi soğuma periferal vazokonstriksiyonu tetiklediği için
Resim 3-9 Akrosiyanoz
Resim 3-10 Perniyo