Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

542 METABOLİZMA BOZUKLUKLARI
Resim 26-33 Açık tenli, açık renk saçlı PKU hastasında dermatit
(Dr. Jeff Miller’ın izniyle)
Resim 26-34 Kulak kıkırdağında okronotik pigmentasyon
Etkilenen çocuklar mavi gözlü, sarışın ve açık tenlidir. Bu
çocuklar genellikle ışığa karşı aşırı hassastırlar ve %50’sinde egzematöz
dermatit vardır. Büklüm yerlerini tutma eğilimiyle, bu
durum klinik olarak atopik dermatite benzer. Genç hastalarda
en ağır şekilde görülen bu durum, diyet düzenlemeleri ile düzelebilir
ve resesif gen taşıyıcılarına fenilalanin verilmesi ile oldukça
kötüleşir. Deri lezyonları yapısal olarak skleroderma benzeri
olabilir. Uyluklar ve kalçalarda sertleşmeler, bebeklikte
oluşmaya başlar ve zamanla artar. Lezyonlar yıllar sonra yumuşar
ve atrofik hale gelir.
Kan fenilalanin seviyeleri yüksektir. İdrara birkaç damla
ferrik klorid solüsyonu eklenmesiyle koyu yeşil bir renk oluşması,
idrarda fenilpiruvik asit varlığını ortaya koyar. Fenilketonüride
olduğu gibi histidinemide de bebek bezlerinde yeşil lekeler
görülür.
Gelişmiş ülkelerde genel tarama yapılır, böylece fenilalanin
kısıtlaması, tirozin ve diğer aminoasitlerin takviyesi ile diyet tedavisi
erken evrede uygulanabilir. Bu tedavi hastalığın belirtilerinin
ortaya çıkmasını engeller. Eğer tedavi uyumu kötüyse egzema
dahil olmak üzere diğer belirtiler herhangi bir yaşta ortaya
çıkabilir, ancak diyetin yeniden düzenlenmesiyle deri lezyonlarında
düzelme görülür.
Belloso LM, et al: Cutaneous findings in a 51-year-od man with
phenylketonuria. J Am Acad Dermatalo 2003;49:S190.
Nova MP, et al: Scleroderma-like skin indurations in a child
with phenylketonuria. J Am Acad Dermatol 1992;26:329.
ALKAPTONÜRİ VE OKRONOZİS
Otozomal resesif kalıtım gösteren alkaptonüri hastalığı, böbreklerde
ve karaciğerde homogentisik asit oksidaz eksikliği nedeniyle
oluşur. Bu enzim, homogentisik asidin, asetoasetik ve fumarik
asitlere dönüşümü için gereklidir. Hastalığın karakteristik
özellikleri idrar ile homogentisik asit atılımı sonucu siyah
renkte idrar varlığı, bağ dokuda kahverengi-siyah pigment birikimi
ve okronotik artropatidir.
Alkaptonüri hastalarında boşaltılan idrar koyu renklidir ve
beklemekle homogentisik asit varlığı dolayısıyla siyah renk alır.
Koyu renkli idrar, yıllar boyu alkaptonürinin tek belirtisi olabilir.
Bu arada vücut dokularında büyük miktarlarda homogentisik
asit birikir. Yaşamın üçüncü on yılında, pigment birikimleri
belirgin hale gelmeye başlar. Kıkırdak doku daha sık olarak etkilenir.
En erken ortaya çıkan bulgular skleranın (Osler bulgusu)
ve kulak kıkırdaklarının pigmentasyonudur (Resim 26-34).
Daha sonra, burun kıkırdağında ve özellikle eldeki tendonlarda
renk değişiklikleri meydana gelir.
Deride, mavi veya benekli, kahverengi maküller oluşur. Mavi
maküller sıklıkla parmaklarda, kulaklarda, burunda, genital
bölgede, aksillanın apeksinde ve bukkal ve vajinal mukozada
bulunur. Avuç içinde ve ayak tabanlarında pigmentasyon görülebilir.
Ter bezleri, okronotik pigment granülleri açısından zengindir
ve aksiller kubbenin derisine yapılan intradermal epinefrin
enjeksiyonu sonrasında, folliküler orifislerde kahverengi-siyah
ter damlacıkları görülebilir. Kulak kiri de genellikle siyahtır.
Larinks, büyük damarlar, kalp kapakçıkları, böbrekler, özofagus,
tonsiller ve dura mater tutlabilir.
Histolojik incelemede retiküler dermiste büyük, düzensiz
koyu sarı cisimcikler görülür. Bunlar, dejenere elastik lifler üzerine
okronotik pigment birikimi ile oluşur ve bu cisimcikler
kristal viyole veya metilen mavisi ile siyah renkli boyanır.
Okronotik artropati, osteoartit gibi ilk olarak spinal eklemleri
tutar. İkinci olarak tutulan eklemler, dizler, omuzlar ve kalçalardır.
Radyolojik incelemelerde intervertebral disklerde erken
evrede kalsifikasyon ve daha sonraki evrelerde intervertebral
alanlarda disk çökmesine kadar varabilen daralma gözlenir.
Etkili bir tedavi yöntemi yoktur. Tirozinemi tip I tedavisinde
kullanılan nitisinon, homogentisik asit üreten enzimi inhibe eder.
Alkaptonüride kullanımının güvenliği ve etkisi araştırılmaktadır.
Eksojen Okronozis
Hidrokinon, karbolik asit (fenol), pikrik asit ve rezorsinol gibi
topikal kullanılan fenolik ara maddeler, eksojen okronozis oluşumuna
yol açabilir (Resim 26-35). Hidrokinon bölgesel olarak
homogentisik asit oksidaz enzimini inhibe eder ve uygulandığı
bölgedeki dokuda kollajen liflerde bu maddenin birikimine yol
açar. Deri biyopsilerinde eksojen okronozis ve alkaptonürinin
histolojik bulguları benzerdir (Resim 26-36). Tedavi, dermabrazyon
ve CO2 ve Q switched aleksandrite lazerler ile yapılır.
Bellew SG, et al: Treatment of exogenous ochronisis with a Q-
swicthed alexandrite (755 mm) laser. Dermatol Surg 2004;
30:55