Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

40 FİZİKSEL FAKTÖRLERLE OLUŞAN DERMATOZLAR
Resim 3-30
Gecikmiş
radyasyon
reaksiyonu,
tedaviden 8 ay
sonra
Resim 3-28 Kronik radyodermatit, floroskopiden sonra
Resim 3-29 Kronik radyodermit
Radyasyon Kanseri
Ortalama 20-40 yıl olan uzun bir
latent periyottan sonra farklı maliniteler gelişebilir. En sık görülenler
bazal hücreli karsinom (BHK), sonra skuamöz hücreli
karsinom (SHK)’dur. Kronik radyasyon hasarı olmasa bile önceki
radyasyon alanlarında ortaya çıkabilir. Güneş hasarı radyasyon
tedavisine eklenerek, melanom dışı deri kanserlerinin ortaya
çıkışını artırır. Radyasyon tedavisi alanlarında ortaya çıkan
SHK’ler güneşle indüklenen SHK’lere göre daha hızlı metastaz
yapar. Bazı hastalarda herhangi bir tümör tipi baskın olabilir.
Lokalizasyon kısmen rol oynar. SHK’ler kollarda ve ellerde daha
yaygın olmasına rağmen BHK’ler baş, boyun ve lumbosakral
bölgede görülürler. Diğer radyasyonla indüklenen kanserler
arasında anjiyosarkom (Resim 3-31), malin fibröz histiositom,
sarkom ve tiroid karsinomu vardır. Malin neoplazilerin oluş sıklığı
zamanla artar.
Kronik Radyodermatit
İyonize radyasyona uzun süre
boyunca ‘suberitem doz’larına kronik olarak maruz kalmak deri
ve altındaki kısımlarda birkaç aydan 10-30 yıla kadar değişen
latent periyottan sonra değişik derecelerde hasar oluşturur. Eskiden
bu tip radyasyon reaksiyonu sıklıkla iyonize radyasyona
sürekli olarak maruz kalan radyologlarda ve radyasyon teknisyenlerinde
ortaya çıkardı. Ayrıca farklı dermatozların iyonize
radyasyonla fazla tedavi edilmesi ve tanı amaçlı olarak floroskopi
ve röntgenografinin aşırı kullanımı ile de ortaya çıkabilir
(Resim 3-28).
Telenjiyektazi, atrofi ve fokal, artmış pigment kalıntıları (çillenme)
ile birlikte hipopigmentasyon görülebilir (Resim 3-29).
Deri kuru, ince düz ve parlak görünümlüdür. Radyasyon tedavisinden
6-12 ay sonra subkutan fibrozis, kalınlaşma ve yüzeyel
tabakaların derin dokulara bağlanması ile hassas, eritemli plaklar
şeklinde ortaya çıkabilir (Resim 3-30). Erizipel veya enflamatuar
metastazlara benzer. Tırnaklarda çizgilenme, gevreklik ve
kırılma olabilir. Yara onarım kapasitesi esasen azalmıştır, minör
travma ile ülserasyonlar oluşur. Saçlar kırılgan ve seyrektir. Şiddetli
vakalarda bu kronik değişiklikleri radyasyon keratozu ve
karsinom takip edebilir.
Tedavi
Akut radyodermatit topikal kortikosteroidli bir krem ile emülsiyon
bir kremin karışımının günde iki defa uygulanması ve tedavi
amaçlı uygulanan radyoterapi ile birlikte bu uygulamanın
başlatılmasıyla azalabilir. Karsinomla birlikte olmayan kronik
radyodermatit, güneşten ve aşırı sıcak ve soğuktan korunma dışında
çok az dikkat gerektirir veya gerektirmez. Ilık sabun ve su
ile dikkatli temizleme, emülsiyonların kullanımı ve bazen hidrokortizon
merhemi iyi bakım için gerekli ihtiyaçlardır.
Prekanseröz keratozlar ve ülserasyonların erken kaldırılması
kanser gelişimini önlemede yardımcıdır. Radyasyon keratozlarının
tedavisinde kriyocerrahi, 5-FU, imikimod kremi veya topikal
5-aminolevulinik asid-fotodinamik tedavi faydalı olabilir.
Eğer keratoz infiltrasyon hissi uyandırıyorsa biyopsi yapılmalıdır.
Radyasyon ülserasyonları eğer 3 ay veya daha uzun süredir
devam ediyorsa eksizyonel veya insizyonel biyopsi yapılmalıdır.
Eksizyon ile tamamen çıkarılması, sıklıkla iyileşmenin sağlanması
ve ülserasyonda fokal karsinomun devre dışı bırakılması
için gerekmektedir. Radyasyonla indüklenen melanom dışı
deri kanserleri standart metodlarla tedavi edilir. Radyasyonla
indüklenen SHK’lerden yüksek metastaz riski, dikkatli takip ve
düzenli lenf nodu incelemesini gerektirir.