Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

426 PARAZİT ENFESTASYONLARI, SOKMA VE ISIRIKLARI
kıcı karakterine rağmen, nazal kemikleri tutmaz. Septum yıkıldığında,
nazal köprü ve burun ucu düşer, papağan gagası, deve
burnu veya tapir burnuna benzer bir görünüm alır.
Dört önemli kronik enfeksiyonun (sifiliz, tuberküloz, lepra
ve layşmanyazis) burunu seçtiğini hatırlamakta yarar vardır.
Ülser dudaklara ve farinks, yumuşak damak, uvula, tonsiller,
jinjiva ve dile uzanabilir (Resim 20-8). Oluşan organ kaybına espundia
denir. Tüm farinksin vejetatif infiltrasyonunun ortasında
bulunan, sert damak ile yumuşak dokuların bileşkesindeki 2
dik oluğa, espundianın damak çaprazı denir.
Sadece istisnai vakalarda Amerikan layşmanyazisi genital
veya göz mukozalarını istila eder. Mukoza membran tutulum
insidansı değişkendir. Yucatan ve Guatemala istisnadır; Brezilya
gibi diğer ülkelerde , %80 vakada görülür.
Etyolojik faktörler
Mukokütanöz leishmaniasis L. brazilensis braziliensis ve l. braziliensis
panamensis tarafından oluşturulur. Layşmanyanın 2 tipi
vardır, biri parazitin yerleşimine hassas hayvan ve insanlardaki
kamçısız formu veya layşmanya, diğeri kültürler ve vektörün
(Lutzomyia mukokütanöz hastalıkta) sindirim yolunda bulunan
kamçılı tipi leptomonattır. Layşmanyanın tipik morfolojisi
omurgalılarda bulunduğu gibi yuvarlak veya oval, genelde bir
uzuvu diğerinden daha yuvarlak, 2-4 μm x 1.5 – 2.5 μm öçülerinde,
sitoplazmalı, nukleouslu ve blefaroplast ve kinetoplastlıdır.
Epidemiyoloji
Mukokütanöz layşmanyazis daha çok kırsal bölge veya orman
hastalığıdır. Sıklıkla orman alanları ve rutubetli alanlarda oluşur.
Yılın her zamanı hastalık kapılabilir, ama en riskli zaman
yağış mevsimi sonrasıdır. Tüm yaşlar, ırklar ve cinsiyetler eşit
şekilde etkilenir.
Histopatoloji
Ülsere tipte, belirgin düzensiz akantoz ve bazen psödoepitelyomatöz
hiperplazi bulunabilir. Dermiste yoğun histiyosit, lenfosit
ve plazma hücre infiltrasyonu görülür. Yeni lezyonlarda bir
miktar nötrofil görülebilir. Arada sırada büyük Langerhans dev
hücreleri veya tipik tüberküller görülür. Kapsülsüz ve nükleous
ile paranükleusu olan çok sayıda organizma (en çok histiyositler
içinde) vardır. Organizmaları belirlemede Wright, Giemsa ve
monoklonal antikor boyası yardımcı olabilir. Histiyositler içinde
intraselüler parazit görülen granülomatöz infiltrasyonu olan
hastalarda layşmanyazis akla getirilmesi gereken birkaç hastalıktan
biridir, diğerleri ise rinoskleroma, histoplazmozis, granüloma
inguinale, Chagas hastalığı, Penicillum marneffei enfeksiyonu
ve toksoplazmozisdir. Bir çok kütanöz ve mukokütanöz layşmanyaziste
lezyona bastırarak yapılan yaymaların Giemsa ile
boyanması yardımcı olur.
Laboratuar bulguları
Layşmanya kütanöz ve mukokütanöz membran lezyonlarında
direk yayma ve kültürlerle gösterilebilir. Wright boyası ile boyanan
biyopsi örneğinde, intraselüler ve ekstraselüler organizmalar
nükleus ve parabazal cisimcik olmak üzere tipik 2 kromatik
yapı ile görülür. Sonrasında parazitin sikatris oluşturması mukozal
lezyonlarda tanıyı zorlaştırır. Leptomonaslar için kültür
NNN besiyerinde yapılır.
Profilaksi
Her ne kadar böcek vektörü ortadan kaldırmaya çalışmak pratik
olmasa da, halen bu hastalığın kontrolü için tek geçerli yöntemdir.
Etkili aşısı mevcut değildir.
Tedavi
Tedavi kütanöz layşmanyazisinki ile aynıdır, ancak mukokütanöz
hastalıkta antimuan direnci sıktır. Antimuanlar ile rifampin
veya azitromisin kombinasyonu veya INF-γ, IL-2 veya imikimod
gibi immünmodülatuarların eklenmesi tedavi edebilir.
Amfoterisin B tedavisi gerekebilir.
Viseral layşmanyazis (Kala-Azar, Dumdum Ateşi)
Resim 20-8 Şiddetli yıkıcı mukokütanöz layşmanyazis (Dr.
Debra Kalter’in izinleriyle)
Klinik özellikleri
İlk lezyon tatarcık sineğinin inokülasyon yerinde oluşan kütanöz
nodül veya layşmanyomadır. Kala-Azar, “kara ateş”, ismi-