Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

56 PRURİTUS VE NÖROKUTANÖZ DERMATOZLAR
mus steroide bağlı kırmızı yüzde kullanıldığında, yerel steroidlerin
aşırı kullanımının etkilerinin üstesinden gelmede çok yararlıdır.
Skrotum, iç uyluk derisiyle yerel steroidlerin emilimini
arttıran oklüzyon alanları oluşturacak şekilde sıklıkla değinmededir.
Bu alanda yerel steroid kullanılacaksa düşük güçte olanlar
yeğlenmelidir. Nonsteroidal diğer seçenekler yerel pramoksin,
doksepin ve basit vazelini içerir.
Pruritus Vulva
Vulva, çeşitli nedenlere bağlı kaşıntıların sık görüldüğü bir yerdir.
Pruritus vulva, pruritus scroti’nin karşılığıdır. Kronik vulver
belirtileri olan 141 hastalık prospektif bir seride, en sık nedenler
sınıflandırılamamış dermatitler % 54, liken sklerozus %
13, kronik vulvovajinal kandidiyazis % 10, dizestezik vulvodini
% 9 ve psoriasis % 5 idi. Ergenlik öncesi çocuklarda bu gibi kaşıntıların
çoğu yapı olarak irritandır ve genellikle ileri hijyenik
önlemler konusunda eğitimden yararlanır.
Vajinal kandidiyazis,pruritus vulvanın sık görülen bir nedenidir.
Özellikle gebelikte ve oral antibiyotikler alınırken bu geçerlidir.
İnguinal, perineal ve perianal alanlar tutulabilir. Candida
albicans için mikroskopik tetkik ve mantar kültürleri yapılmalıdır.
Trichomonas vajiniti vulver kaşıntıya neden olur. T. Vajinalis’in
saptanması için vajinal salgının tetkiki tanı koydurucudur.
Organizma, hareketliliği, boyutları (bazen bir lökositten büyük)
ve piriform şekliyle tanınır.
Hijyenik pedler, kontraseptifler, duş solüsyonları, kokular,
kolofonyum, kortikosteroidler ve cinsel eşinin kullandığı kondomlara
bağlı temas dermatitleri, vulver kaşıntı nedenlerinden
bir kısmıdır. İdrar tutamama da göz önünde bulundurulmalıdır.
Orta ve ileri yaştaki kadınlarda liken sklerozus sık görülen
bir başka kaşıntı nedenidir. Liken planus, kaşıntı ve labya minörlerin
kaybı ve atrofiyi de içeren mukozal değişikliklerle sonuçlanacak
şekilde vulvayı tutabilir. Yanma, kaşıntıdan öne çıkarsa
duysal nöropati belirtileri için hasta araştırılmalıdır.
Tedavi
Kandidiyazis, yerel antikandidiyal ilaçlarla tedavi edilir. Akut
kandidiyazis için 150 mg tek doz flukonazol etkilidir, fakat kaşıntılı
kronik hastalık 5 gün günde 150 mg ve sonrasında aylarca
haftada bir 150 mg gerektirir. Trichomonas enfeksiyonu en iyi
oral metronidazolle veya vajinal jeller veya vajen içi ilaçlarla tedavi
edilir. Liken sklerozus, yüksek güçlü kortikosteroidlerin
aralıklı yüksek dozlarına veya yerel takrolimusa en iyi yanıtı verir.
Psikojenik kaşıntılar, irritan veya alerjik reaksiyonlarda yerel
steroidler veya yerel takrolimus kullanılabilir. Liken planusta
yüksek güçlü steroidler etkilidir fakat diğer seçenekler de
vardır (Bölüm 12’ye bakınız). Yerel lidokain, pramoksin veya
oral bir trisiklik antidepresan seçilmiş olgularda yararlıdır. Tedaviye
yanıt vermeyen herhangi bir kronik deri hastalığı biopsiyle
değerlendirilmelidir. Tedaviye yanıtsız hastalarda vulver
hastalıklarda uzmanlaşmış birine danışma önerilir. Kronik idyopatik
tiplerde hipnoz tedavisi yararlı olabilir.
Puncta Pruritica (Kaşıntılı noktalar)
“Kaşıntılı noktalar” klinik olarak normal deride, bazen tam aynı
noktada sonradan bir seboreik keratozun gelişmesiyle seyredebilen,
bir veya iki yoğun kaşıntılı noktadır. Bazıları puncta
pruriritica’nın, notalgia paresthetica’nın bir çeşidi olduğuna
inanırlar. Kaşıntılı noktalara, küretaj, kriyoşirürji veya punch biyopsi
uygulanması tabloyu iyileştirebilir.
Body AS, et al: Puncta pruritica. Int J Dirmatol 1992;31:370.
Crissey JT: Puncta pruritica. Int Dermatol 1992;31:166.
Akuajenik Pruritus ve Akuadini
Akuajenik pruritus, herhangi bir ısıdaki suyun değinmesiyle
uyarılan kaşıntıdır. Deride, suyun değinmesinden sonra mast
hücre deşarjı ve histamin ve asetilkolinin artmış düzeyleri bulunur.
Olguların çoğunda, suyla değinmeden veya değinmenin
kesilmesinden birkaç dakika sonra batıcı bir rahatsızlık duyulur
ve genellikle benzer belirtilerle bir aile öyküsü vardır.
Akuajenik pruritus kserozis ve asteatozisten ayırt edilmelidir
ve başlangıçta kış kaşıntısı için önerildiği şekilde bir “ıslatma
ve yağlama” denemesi önerilir. Bu durum, polisitemya vera,
hipereozinofilik sendrom, juvenil ksantogranulom ve miyelodisplastik
sendromla birlikte görülebilir. Tedavi şansları, antihistaminikler,
sistemik steroidler, banyo suyuna konmuş sodyum
bikarbonat, propranolol ve UVB ve PUVA fototerapiyi içerir.
Bir hasta sıkı yapışan giysilerin 5 dakika içinde semptomları
rahatlattığını fark etmiştir.
Shelley ve ark. suyla değinmeden 15-45 dakika sonra sonlanan
çok yaygın yanıcı ağrı gösteren iki hasta bildirmişlerdir. Onlar
bu reaksiyona aquadynia adını vermiş ve akuajenik pruritusun
bir tipi olarak kabul etmişlerdir. Klonidin ve propranolol bir
miktar rahatlama sağlar görünmektedir.
Saçlı Deri Kaşıntısı
Saçlı deri kaşıntısı özellikle yaşlılarda olmak üzere oldukça fazladır.
Ekskoriyasyon, deskuamasyon ve eritem bulunamadığında
seboreik dermatit, psoriasis, dermatomiyozit veya liken
simpleks kronikus tanıları konamaz. Çoğu hastada nedeni belli
değildir fakat bazılarında kronik folikülit görülür. Tedavi tartışmalıdır.
Yerel katranlı şampuanlar, salisilik asit şampuanları, yerel
kortikosteroid jeller, köpükler, şampuanlar ve losyonlar, dar
alanda şiddetli kaşıntı olan durumlarda kortikosteroid süspansiyonların
lezyon içi enjeksiyonu kaşıntıyı bazen hafifletebilir.
Minosiklin veya oral antihistaminikler yararlı olabilir. Diğer
hastalarda doksepin gibi düşük doz antidepresanlar yararlıdır.