Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

Akne Vulgaris
235
haftayı bulabilir. Hastalar tedaviyi tolere ediyorlar ve yanıtları
yavaşsa retinoik asit jel veya solüsyon kullanılabilir. Tretinoin
geceleri uygulanmalıdır. Hamilelikte C kategorisine girmektedir.
Adapalen iyi tolere edilen retinoid benzeri bir bileşiktir. Etkinliği
daha düşük konsantrasyondaki tretinoine eşittir. Işıkta
stabil olduğundan sabahları veya akşamları uygulanabilir. Hamilelikte
C kategorisine girmektedir.
Tazaroten diğerlerine oranla daha güçlü etkilidir. Bununla
beraber, irritan etkisi de daha fazladır. Günde bir kez veya günaşırı
geceleri uygulanmalıdır. Hamilelikte X kategorisine girdiğinden
tedavi sırasında doğum kontrolü uygulanması hastaya
anlatılmalıdır.
Retinoidlerin irritan etkisini azaltmak için başta günaşırı
kullanılım önerilebilir veya yanında bir nemlendirici önerilebilir.
Koyu tenli hastalarda postenflamatuar hiperpigmentasyonu
da azalttığından özellikle faydalıdır.
Benzoyl peroksit. Benzoyl peroksitin güçlü antibakteriyel
etkisi vardır. P.acnes direnci gelişmez. Yalnızca 2 ila 7 günde bir
uygulansa bile antibiyotiklerle beraber kullanımı direnç gelişimini
azaltmaktadır. En çok enflamatuar aknede etkili olmakla
beraber bazı çalışmalar komedolitik de olduğunu göstermektedir.
Yıkama formulasyonları sistemik tedavinin endike olmadığı
durumlarda gövdedeki hafif akne için kullanılabilir.
Tedavi genelde günde bir veya iki kez yapılır. Benzoyl peroksit
deriyi irrite edebilir ve soyulmaya yol açabilir. En zayıf etkili
su bazlı formülasyonlar en az irrite edenlerdir. Günde bir
kez veya günaşırı uygulama irritasyonu azaltır. Nadiren allerjik
kontakt dermatit gelişir. Bu durumda şikayet karıncalanma veya
yanma yerine kaşıntı olacaktır. Hamilelikte C kategorisine
girmektedir.
Topikal antibakteriyeller. Topikal klindamisin ve eritromisin
birkaç farklı formülasyon halinde mevcuttur. Genellikle iyi
tolere edilirler ve hafif ila orta şiddetli enflamatuar aknede etkilidirler.
Bu topikal ürünler hamilelikte B kategorisindedir. Artmakta
olan antibiyotik direncinden dolayı topikal antibiyotiklerin
tek başına kullanımı önerilmemektedir. Yukarıda belirtildiği
gibi kombine ürünler olarak bulaunabilen benzoyl peroksitle
birlikte tedavi bu sorunu azaltacaktır. Bir topikal retinoidle beraber
kullanım cevabı hızlandırır ve antibiyotiğin daha çabuk
bırakılmasını sağlar.
Kükürt, sodyum sülfasetamid, rezorsin ve salisilik asit.
Benzoyl peroksit, retinoidler ve yerel antibiyotikler bu eski tedavilerin
yerini almışsa da bu tedaviler halen faydalıdır ve yeni tedavilerin
tolere edilemediği durumlarda oldukça yardımcıdır.
Sıklıkla reçetesiz satılan formülasyonlarda bulunurlar. Sülfasetamid-kükürt
kombinasyonu içeren ürünler hem aknede hem
de rozasede hafif etkilidir. Sülfonamide karşı aşırıduyarlılığı olduğu
bilinen hastalarda kullanılmamalıdır.
Azeleik asit. Bu dikarboksilik asidin yan etkisi önemli derecede
azdır ve hem enflamatuar hem de komedonal aknede hafif
etkilidir. Postenflamatuar hiperpigmentasyonu azaltmaya yardımcı
olabilir. Hamilelikte B kategorisindedir.
Oral Antibiyotikler
Bu ajanların orta ila şiddetli aknede, yerel kombinasyonların
fayda etmediği veya tolere edilemediği enflamatuar hastalığı
olanlarda, gövdedeki aknenin tedavisinde veya mutlaka kontrol
altına alınması gereken, örneğin her lezyondan sonra sikatris
veya enflamatuar hiperpigmentasyon oluşan hastalarda endikasyonu
vardır. Etkinliği değerlendirmek genelde 6 ila 8 hafta
sürer. Yüksek bir dozdan başlayarak kontrol sağlandıktan sonra
azaltılması tercih edilmektedir. Zamanla topikal retinoidler veya
retinoid ve benzoil peroksid kombinasyon tedavisiyle kontrolü
sağlayabilecek düzeye gelmek idealdir fakat alevlenmeleri
önlemek için her doz düşürmeden önce lezyonsuz 1-2 ayın
geçmesini beklemek gerekir. Çoğu oral tedavi kürü en az 3 ila 6
ay sürer.
Tetrasiklinlerin oral doğum kontrol haplarının etkinliğini
azaltabileceğine dair görüşler vardır. Henüz tam olarak kanıtlanmamış
olsa da hastalara bu durum anlatılmalı ve ikinci bir
doğum kontrol yöntemi önerilmelidir. Özofajit ihtimalini azaltmak
için tetrasiklinler yatmadan önce alınmamalıdır.
Tetrasiklin. Tetrasiklin en güvenli ve en ucuz seçenektir ve
hastaların yaklaşık %70’inde olumlu yanıt alınır. Tetrasiklin genelde
günde bir ila dört kez 250 ila 500mg dozda verilir ve klinik
yanıta bağlı olarak zamanla doz azaltılır. Yemeklerden en az
30 dakika önce veya 2 saat sonra, boş karnına alınmalıdır. Bu
durum alımını sıklıkla günde iki seferle sınırlar. Yiyeceklerdeki
kalsiyum veya demir tetrasiklinle birleşerek absorpsiyonu yarıya
kadar düşürebilirler.
Hastaların %5’inde vajinit veya perianal kaşıntı ortaya çıkabilir.
Etkilenen bölgede genellikle Candida albicans bulunur. Diğer
sık yan etkiler ise bulantı gibi gastrointestinal semptomlardır.
Büyüme çağındakilerin dişleri lekelenebilir. Bu yüzden 9 veya
10 yaş altındaki çocuklarda ve gebelerde kullanılmamaktadır.
Renal fonksiyon bozukluğu olanlarda da tetrasiklinden kaçınılmalıdır.
Doksisiklin. Hastalık şiddetine bağlı olarak doz genelde
günde bir veya iki kez 50 ila 100mg’dır. Tetrasiklinin bu formuyla
fotosensitivite reaksiyonlarına daha sık rastlanır ve ciddi
boyutlarda olabilir. Subantimikrobiyal doz doksisiklin (20mg
doksisiklin hiklat) araştırılmaktadır. Bu uygulamanın üstünlüğü
antienflamatuar aktiviteden faydalanırken düşük dozdan
dolayı antibiyotik direnci oluşmamasıdır. Buna karşın, etkinliği
zayıftır.
Minosiklin. Minosiklin akne vulgaris tedavisindeki en etkili
antibiyotiktir. P.acnes’i tetrasiklin direnci kazananlarda minosiklin
bir alternatiftir. Hastalığın şiddetine bağlı olarak genelde
günde bir veya iki kez 50 ila 100mg uygulanır. Minosiklinin absorpsiyonu
sütten ve yiyeceklerden tetrasikline göre daha az etkilenir.
Baş dönmesi olabilir ve bu yüzden tedaviye akşamları
tek doz olarak başlanması akıllıca olabilir. Enflamasyon alanlarında,
oral dokularda, postakne osteoma veya sikatrislerde, güneş
gören bölgelerde, pretibial bölgelerde, skleralarda, tırnak
yatağında, kulak kıkırdaklarında, dişlerde veya jeneralize pigmentasyon
görülebilir (Resim 13-9 ve 13-10). Ek olarak lupus
benzeri sendrom, aşırıduyarlılık sendromu (ateş, hepatit ve eozinofiliden
oluşan), serum hastalığı, pnömonit ve hepatit minosiklinin
nadir fakat potansiyel olarak ciddi yan etkileridir.
Eritromisin. Yan etkilerden dolayı tetrasiklinleri kullanamayan
hastalarda veya oral antibiyotik verilmesi gereken gebelerde
eritromisin düşünülebilir. Etkinliği zayıftır. Yan etkiler çoğunlukla
gastrointestinal şikayetlerdir; nadiren vajinal kaşıntı
olabilir. Başlangıç dozu günde iki ila dört kez 250 ila 500mg’dır.
Bu doz zamanla hastalık kontrol altına alındıkça düşürülür.
Eritromisin sitokrom p450 sistemince metabolize edilen başka
ilaçların kan düzeylerini arttırabilir.