Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

100 KONTAKT DERMATİTLER VE İLAÇ ERÜPSİYONLARI
Deniz bitkileri
Çok sayıdaki deniz bitkisi toksiktir veya kontakt dermatite neden
olur. Algler en suçlu ajanlar olarak görülmektedir. Taze su
bitkileri daha az zararlıdır. Su yosunu dermatiti, yüzücülerde
görülen bir tip dermatit olup, Lyngbya majuscula Gomont olarak
da bilinen denizdeki mavi-yeşil alglerle temas sonrasında gelişmektedir.
Başlangıç, okyanustan çıktıktan sonraki birkaç dakika
içindedir, ciddi yanma hissi ve kaşıntı ile başlayıp, daha sonrasında
özellikle mayonun kapadığı bölgelerde (erkeklerde özellikle
skrotum, perine ve perianal bölgeler, sıklıkla kadınlarda
memeler) büller ve derin ve ağrılı deskuamasyonla kendini gösteren
ciddi dermatit tablosuyla devam eder. Alglerle yapılacak
yama testi gerekli değil hatta yardımcı da değildir, öyle ki, algler
potansiyel irritan bitkilerdir. Denizden çıktıktan sonra 10 ya
da 15 dakika banyo yapılması dermatitten koruyabilir. Bermuda
ateş süngeri, temasla oluşan eritema multiformeye neden
olabilir. Kuzey Denizdeki Dogger Bank bölgesinde Trol balıkçılarında
Alcyonidium hirsutism ile temas sonrasında allerjik dermatit
gelişmiştir. Bunlar balıkçıların ağına takılan su yosunu
benzeri bir hayvan kolonisi olup, ellerde ve bileklerde eritem,
ödem ve likenifikasyon gelişimine neden olmaktadır.
Resim 6-11 Meyva
suyu sıkmaya bağlı
fotoduyarlanma
Bitkilerle İlişkili Dermatitler
Bitkilerle oluşan fotokontakt dermatitler bölüm 3’te tartışılmıştır
(Resim 6-11).
Birçok böcek ilacının bitkiler üzerinde kalan artıkları da ayrıca
dermatit oluşturabilir. Bu özellikle arsenik ve malation içeren
spreyler için geçerlidir. Randoks (2-kloro-N, N-dialilasetamid)
çiftçilerin ayaklarında hemorajik büllere neden olduğu yayınlanmıştır.
Bahçe bakımıyla ilgilenen şirketler, ilkbahar, yaz
ve sonbahar boyunca zararlı bitkileri ve mantarları yok eden
ilaçlarla spreyleme yapmaktadır. Elbiseleri spreyleme sırasında
sıklıkla ıslanan bu işte çalışanlarda dryene, thiuram, carbamate
ve klorotalonil potansiyel duyarlılaştırıcılardır.
Olta çengeli, fırça kılı, dikenler ve kaktüs dikenleri dermatit
oluşturabilen bitkilerden oluşan bazı mekanik araçlardır. Sabra
dermatiti uyuzu taklit edebilen bir mesleki dermatittir. Bu dermatit
dikenli armut kaktüsü bitkisinin dikenlerini toplayan kişilerde
görülür. Bu ayrıca İsrail’de, özellikle Temmuzdan Kasım
ayına kadar, incire dokunan kişilerde gözlenir. Dakikalar içinde
deriye penetre olan ve gözle görülebilen dikenler nedeni oluşturur.
Agave Americana birçok Güneybatı ülkesinde dekoratif
amaçlı kullanılan az yetişen bir bitkidir. Bahçe düzenlemesi sırasında
kırpma işlemi yapılırken kalsiyum okzalat kristalleri ile
irritan kontakt dermatit gelişebilir. Batan ısırgan otu, sık rastlanan,
temastan sonra dakikalar içinde kaşıntı ve ürtiker oluşturan
histamin gibi biyolojik olarak aktif maddeler içeren ince dikenlere
sahip olan bir yabani bitkidir.
Bitki Türevleri
Bitki türevlerindeki duyarlılaştırıcı maddeler kafuru, esansiyel
yağlar, fenol, reçine ve terpen içeren reçine yağı bölümünden
kaynaklanmaktadır. Başlıca duyarlılaştırıcılar esansiyel yağlardır.
Bu maddeler bitkilerin, narenciye meyvelerinin kabuğu,
okaliptus ağacının yaprakları ve tarçın ağacının kabuğu gibi
özel bölümlerinde bulunabilirler. Stresi azaltmada popüler bir
tedavi yöntemi olan aromaterapide esansiyel yağların inhale
edilmesi ya da bunlar kullanılarak masaj yapılmaktadır ki bu da
terapistler ya da klinisyenlerde allerjik kontakt dermatite neden
olmaktadır. Bitkisel ekstrelere maruz kalma birçok kozmetik ve
homeopatik ürünler aracılığıyla olmaktadır ve özellikle çay ağacı
yağı olmak üzere farklı ürünlere karşı artan sayıda allerjik
kontakt duyarlılık bildirileri vardır.
Tarçın yağı (Çin tarçını), özellikle hamur işlerinde en sık kullanılan
tat verici maddedir. Hamur ahçılarında oluşan el dermatitinin
sıklıkla sebebi tarçındır. Bu ayrıca dudak kalemi, bitter çikolata,
alkollü ve alkolsüz içeceklerde, diş tozlarında ve sakızlarda
da tatlandırıcı olarak kullanılır. Tarçın içeren sakızlarla perioral
dermatit gelişebilir. Zeytin yağı içinde %5lik tarçın solüsyonu
yama testi yapmak içim kullanılır. Öjenol, karanfil yağı ve
ökaliptus yağı bunlardan dolayı kontakt dermatit gelişebilen
dişçiler tarafından kullanılır. Anason, nane ve taze nane yağları
da duyarlılık yapabilir.
Hint cevizi, paprika ve karanfil baharat alerjisine neden olur.
Koku karışımı, allerjenin kullanışlı olan bir belirtecidir. Limon
kabuğu veya ağacından elde edilen limon yağı ile temas edenlerde
bu maddelere karşı duyarlılık oluşabilir. Fırıncılarda sitrik
asit dermatite neden olabilir. Ihlamur esanslı tıraş kremleri veya
losyonları fotoallerjiye neden olabilir. Peru balsamı çok sayıda
madde içerir, ki bu maddeler limon kabuğu yağı ile aynı özellikteki
esansiyal yağlardır. Peru balsamının birçok madde gibi vanilya
ve tarçın ile çapraz reaksiyon verdiği bilinmektedir. Vanilya,
vanilya bitkisinden elde edilir ve sıklıkla üretimi ve kullanımı
ile bağlantılı olan kontakt dermatite ve vanilizme neden olur.
Terebentin (carene) sıklıkla irritan ve allerjik duyarlılaştırıcı
gibi davranır. Boyalarda, boya incelticilerde, cilalarda ve mumlarda
bulunur.
Bitki Allerjenleri ile Test Yapılması
Bitki aşırı duyarlılığı için yapılan test metodu, ezilmiş bitki yaprağı,
kökü ve çiçeğinin yaprağı deriye uygulanır daha sonra
mikroporlar içeren bir bantla üstü kapatılır. Bitki dikkatlice yıkanmalıdır
çünkü topraktan gelebilecek bir mantar infeksiyonu
test komplikasyonu olarak karşımıza çıkabilir. Ayrıca test için
kullanılan yaprağın irritan olup olmadığını anlamak için birçok
kez test uygulanıp, kontrol edilmelidir. Bazı bitkilerin fotoduyarlılaştırıcı
olduğu hatırlanmalıdır. Bu test bölgeleri çift sayıda
olmalıdır, bir bölgenin üstü örtülür ve diğer bölge de yapay ışık
ya da güneş ışığına tutularak fotoduyarlılık olup olmadığı tespit
edilir.