dergi

NORBERT ELIAS’IN İNSAN BİLİMLERİ KAVRAMI VE BİLGİ SOSYOLOJİSİ 127
kontrol edilebilir tarzda davranmasını gerektirir. 12 Son olarak, Elias bu yönelimle
(trend) yakından ilgilenir, yani toplumsal davranış ölçülerinin ve buna bağlı olarak
toplumsal kişilik yapısıyla insanî duygu ve davranışların, artan bir medenileşme
derecesine doğru yönelen süreciyle. Bu süreci, bir yandan toplumsal gelişme
süresince artan afekt kontrolüyle iç dürtülerin regülasyonu, diğer yandan da
toplumsal düzeydeki dış zorlamaların iç(sel) zorlamalar haline dönmesi belirler.
Bu üç ana yönelime, Elias tarafından kısmen incelenmiş ya da incelenmesi öngörülmüş
daha çok sayıdaki sosyal süreçleri eklemek de mümkündür.
Elias’ın araştırma programının özünü, böylesine kapsamlı bir şekilde tespit
ve ispat ettiği ve mekânsal-zamansal sentez modelleri işlevini gören yukarıdaki
ana süreçler ışığında, mekânsal-zamansal olarak daha dar kapsamlı incelemelerin
belirlenip değerlendirilmesi, 13 oluşturuyor.
Bu açıdan Elias’ı bir bitirici olarak değil, tam tersine çeşitli bakımlardan bilimler
ve bilimcilere bir yol açan ve gösteren, bir başlatıcı olarak görmek gerekiyor.
Elias’ın önerdiği yolu izlemek, her şeyden önce, alışılagelmiş ve kalıplaşmış
fikirlerden uzaklaşmaktan geçiyor, diyebiliriz.
Almanca’dan çeviren ENDER ATEŞMAN
KAYNAKÇA
Elias, Norbert (1971) Was ist Soziologie, Juventa, Münih15.
Elias, Norbert (1976) Über den Prozess der Zivilisation, 2 Cilt, Suhrkamp, Frankfurt/M.
Elias, Norbert (1977) “Zur Grundlegung einer Theorie sozialer Prozesse”, Zeitschrift für Soziologie,
Bd. 6: 127-149.
Elias, Norbert (1983a) Die höfische Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt/M.
Elias, Norbert (1983b) Engagement und Distanzierung. Arbeiten zur Wissenssoziologie I, Suhrkamp,
Frankfurt/M.
Elias, Norbert (1983c) “Über den Rückzug der Soziologie auf die Gegenwart”, Kölner Zeitschrift für
Soziologie und Sozialpsychologie, Bd.35: 29-40.
Elias, Norbert (1984) Über die Zeit. Arbeiten zur Wissenssoziologie II, Suhrkamp, Frankfurt/M.
Elias, Norbert (1985a) “Das Credo eines Metaphysikers”, Zeitschrift für Soziologie, Bd.14: 93-114.
Elias, Norbert (1985b) “Wissenschaft oder Wissenschaften? Beitrag zu einer Diskussion mit wirklichkeitsblinden
Philosophen”, Zeitschrift für Soziologie, Bd.14: 268-281.
Elias, Norbert (1986) “Prozesse, soziale”, B. Schäfers (der.) Grundbegriffe der Soziologie içinde, Leske
+ Budrich, Opladen.
Elias, Norbert (1987) Gesellschaft der Individuuen, Frankfurt/M., Suhrkamp.
Yontar, Erk (1997) “Türkiye, medeniyet, bilim, tartışma ve AB sorunu”, Yeni Yüzyıl, 24/25.05.1997.
12 Ancak bu anlamda medenileşmiş davranış biçimi, daha yüksek seviyedeki toplumsal farklılaşmayı
mümkün kılar. Bu noktada yine, toplumsal ve bireysel bazdaki gelişmenin interdependent
(karşılıklı bağımlı) karakteri belli oluyor.
13 Aynı zamanda, bu türlü araştırmalarla söz konusu süreçlerle ilgili varsayımların düzeltilmesi ve
genişletilmesi de öneriliyor.