dergi

142
AYŞE ÇAĞLAR
yaratan bir gruba kolaylıkla dönüşebilir. Dolayısıyla, cemaatleri hakların kaynağı
olarak tasavvur eden bir siyaset anlayışı, zorlayıcı bir harekete dönüşme tehlikesi
taşır.
İkinci nesil Alman-Türkleri’yle ilgili söylemlerde, tahayyüllerini “Türk” ve “Alman”
kültürü ve kimliğine indirgeyen çokkültürlü ideolojinin ve onun etnik
sembolizminin etkisi açıktır. Fakat, ikinci nesle dair söylemi yekpare olmaktan
uzaktır ve çokkültürlülüğün mantığından ve siyasetinden farklı bir çok unsur da
barındırmaktadır. İkinci nesil Alman-Türkleri arasında toplumda kendilerini
konumlandırmak için etnikleşmiş kültürden farklı taban arayışları vardır. Bu
farklı kimlik temelleri arayışı içinde, bazı gruplar Almanlık, Türklük ya da karışımı
yerine, yaşadıkları şehre aidiyeti savunan çabalar içindedirler. Çoğunluğu
Türkiye kökenli ikinci nesil “göçmenler”in yayınladığı Kauderzanca adlı dergide
Alman-Türk’ü kavramı insanları halen “Türk”lük temelinde tanımladığı ve ayrıma
tabi tuttuğu için eleştirilmektedir. Böyle kalıpları aşabilmek için kendilerini
sadece Berlin’e ait olarak tanımlamayı önermektedirler (“Biz hepimiz Berlinliyiz”(Schmidt,
1993: 14; Kauderzanca, 1995a: 5-8).
Bu derginin yazarlarından biriyle yapılan söyleşide, yazar ikinci nesil Alman-
Türk’ü tanımlamasını reddeder. Yazara göre kendilerinin Alman gençliğinden
hiçbir farkları yoktur (Bilgi, 1995: 10). Aslında ikinci nesil olarak nitelendirilenler
hiç de homojen bir grup değildir. Ya Almanya’da doğmuş ya da küçük yaşta Almanya’ya
gelmiş ve orada büyümüş bu “Türk” göçmenler, Alman-Türkleri olarak
sınıflandırılsalar da, aslında bu insanlara bütünlük atfedebileceğimiz hukuki,
toplumsal veya iktisadi bir temel yoktur. Hukuki olarak Alman vatandaşlığından
geçici oturma iznine kadar farklı statülere sahiptirler; üniversite öğrencisi, sanayi
işçisi, gençlik çeteleri üyeleri, girişimciler, müzisyenler, okuldan atılanlar vb.
Aralarında derin dinî ve siyasi bölünmeler mevcuttur. İkinci nesil Alman-Türkleri’nin
kendi söylemleri de benzerlikten uzaktır. Fakat bu sosyal oluşumlara dair
egemen paradigma yüzünden, ‘halk arasında kabul gören görüşler’(demotic views)
(Baumann, 1996) hem akademisyenlere hem de çokkültürlü amaçları olan
resmî politika uygulayıcılarına ulaşamazlar. Çokkültürlü kimlik siyasetinin kısıtlayıcı
eğilimi, haklar ve kimlik talebinin olmazsa olmaz temelini tek ve homojen
bir ‘kültür’e sahip bütünleşmiş cemaat fikrinin içinde kurgulamasıdır.
Tüketim çalışmalarının potansiyeli
Kültüre karşı yazmak, antropologlar veya sosyologlar olarak üzerinde çalıştığımız
insan grubuyla paylaştığımız ortak dilin yargılarından kurtulabilmek anlamına
gelir. Bunlardan biri kültürün her zaman mekânın belirleyiciliği kapsamında tanımlanmasıdır.
Bir diğeri ise “insan gruplarını eyleyişlerinden yola çıkarak değil,
ontolojik durumlarıyla tanımlama eğilimidir” (Parkin, 1993: 91). Araştırmalarımızın
başlangıcında a priori olarak tanımlanabilecek hiçbir topluluk yoktur.