dergi

146
AYŞE ÇAĞLAR
toplumda da tatmin edici bir boyutta olmamaktadır. Alman Türkleri’ne uygun
ikametgâh imkanı sunmayan Alman toplumu, belli yaşam alanlarından bu insanları
dışlamaktadır. Bu bakış açısından, Alman Türkleri’nin ev mülkiyetine
yönelik tüketim, tasarruf ve yatırımları, kendilerini yaşamın belli alanlarından
dışlayan verili sosyal düzeni değiştirme çabası olarak da okunabildiği gibi, Almanya’daki
sosyal hayatın bir parçası olma çabası olarak yorumlanabilir. Bir
daire kiralamakta bile çeşitli zorluklar çektikleri bir ülkede, ev satın alabilmek
için tasarruf anlaşmaları yapmak mevcut sosyal düzene bir tür meydan okuma
sayılabilir.
Yukarıda bahsedilen olgular, Alman Türkleri’nin genel olarak Almanya’daki
sosyal hayata katılımının sınırlarını belirleyen yapıyı kırma çabalarıdır. Bunlar
sosyal hayattan dışlanmamak için ortaya konan girişimlerdir. Alman Türkleri’nin
ev satın alma eğilimlerini, bu insanların ideallerinin ve kimliklerinin sadece
bir metaforu ve bir sembolik yarar olarak görmek ev mülkiyetinin etrafında
somutlaşan tüketim ve tasarrufun Alman Türkleri’nin hem Türk hem de Alman
toplumunda oluşturmaya çalıştıkları ve müzakere ettikleri toplumsallıkta
oynadığı önemli rolü gözardı etmek demektir. Ev sahipliğini toplumsallığın bir
ifade alanı, evleri de anlamları ve önemleri kısmen evin elde edilişinin tarihinde
ve iç sentaksında saklı olan metinler olarak algılamayan bir analiz, ev sahipliğini
en azından Alman Türkleri için bir metafor olarak bile kuramaz.
Tüketim pratiklerini ve tüketimin yapısını incelemek suretiyle, toplumsal deneyimin
sosyal koşullarını, kişilik kazanma ve tüketim projesi arasındaki ilişkileri
yakalayabiliriz. Bu noktada vurgulanması gereken, kimliğin karıştırılan,
kaybedilen veya bulunan bir madde olmayışı, (Gillis, 1994: 3) tersine “bir çok
sesi, değişen derecelerde anlayışı ve özellikle anlayışsızlığı içeren iletişim süreci...”(Handler,
1994: 30) sonucunda “biz kimiz” sorusunun cevabını veren bir
süreç oluşudur. Tüketim de sözü edilen süreçleri oluşturan bağlamlardan biridir,
ve nihai olarak tüketim, kolektiflikler oluşumuna katkıda bulunur.
Tüketim yazını sosyal prestij ve statü kaynağı olarak tüketim ürünlerinin
sembolik ve dışavurumcu işlevlerinden bahsettiği gibi, (Douglas ve Isherwood,
1979) farklılığın sürdürülmesinde ve toplumdaki farklı grupların sosyal konumlanma
stratejilerinde oynadığı sembolik yarar rolüne de vurgu yapar (Bourdieu,
1984). 8 Tüm bu çalışmaların gösterdiği, tüketim ürünleri tarafından somutlaşan
yaşam stillerinin sosyal grupların ve toplumsal eşitsizliklerin yeniden üretiminde
oynadıkları roldür. Kültüre karşı yazma ve araştırma yapma çabalarımız içinde
tüketimi bu kadar merkezî bir konu olarak ele almamızın sebebi de tüketimin,
kimliklerin ve sosyal ilişkilerin oluşumunda oynadığı inşa edici roldür.
8 Douglas ve Isherwood, ve Bourdieu tüketimin ve tüketim ürünlerinin önemli yönlerine dikkat
çekmekle beraber, yaklaşımları bazı problemler içermektedir. Eleştiriler için bkz. Miller, 1987;
Friedman, 1990; Lee, 1993.