dergi

268
lunuyor ve feminizm etkisiyle spontan bir
yaklaşım geliştiren Almanlar ve sınıf analizine
bağlı kaldıkları için dogmatik oldukları
söylenen İtalyanlar’ın yanında, Yunanlı
ve Türk eylemcilerin çok sıkı bir Marksist-
Leninist yaklaşımları olduğunu iddia ediyor.
Türkiye’deki 68 kuşağunın bu evrensel
hareket içindeki konumları ve bu hareketin
bugünkü kimlikleri oluşturmadaki rolü
sözlü tarihçiler ve 68’liler tarafından incelenmeyi
bekliyor.
❇
Katılımcı planlama
sürecini teşvik eden müzakereci
pratisyen
SEZAİ GÖKSU
JOHN FORESTER
THE DELIBERATIVE PRACTITIONER:
ENCOURAGING PARTICIPATORY
PLANNING PROCESSES
THE MIT PRESS, CAMBRIDGE 1999, 305 SAYFA.
Yirminci yüzyılın son çeyreğini, esas
olarak kapitalizminkiyle birlikte, çoğu
olgunun ya da oluşumun krizlerinin yoğunlaştığı
bir dönem olarak tarif etmeye
kalksak, herhalde fazla abartmamış oluruz.
Neredeyse bütün krizlerin üst üste binerek
adeta bir kriz yumağı haline gelen bu dönemde
hemen her olgunun ya da oluşumun
önüne bir “post” ön-ekinin takılması
da bir tesadüf olmasa gerek diye düşünüyorum.
Belki de, artık hiçbir şeyin eskisi gibi
olamayacağını düşünenlerin, böyle bir
fırtına döneminin yarattığı ortamı, yerine
yenisini koymak ve yenisini kurmak adına,
elde ne varsa hırpalamak için bulunmaz
bir fırsat olarak değerlendirmek istemeleri
de kaçınılmaz görünüyor. Aydınlanmanın
ve onun büyük projesi olan modernizmin
bir ürünü olan rasyonel bir karar verme ya
da teknik bir problem çözme süreci olarak
mekânsal planlama da şu son yirmibeş yıl
içerisinde kendisini bu ataktan koruyamadı.
Sosyal bilimler içerisinde, belki de, en
fazla hırpalanan müessese planlama oldu.
Altın çağında, devletin piyasaya bir müdahale
aracı olan planlama, devletin ufalanması
ile birlikte, önce ayağının altındaki
halının çekilip alınması neticesinde “kamu
yararı” ilkesine yabancı kaldı, ve sonra da,
doğal olarak, projeler halinde bu kere bizzat
kendisi ufalandı. Elbette, her disiplin
böyle bir kriz durumunda kendisini sorgulama
fırsatını da bulabiliyor. Nitekim,
planlama ile iştigal edenler de kendi öz-disiplinlerine
yeniden bakmaya yöneldiler.
Althusser, bir bilimin krize maruz kalması
halinde, o bilim alanında duranların genellikle
üç farklı tepkide bulunduklarını
söyler. Birinci tepki, bilimsel alanı terk etmeden
ve krizi bilimin değil de alanın, en
nihayet, aşılması gereken bir problemi olduğunu
kabul ederek karanlıkta ilerlemektir.
İkinci tepki, bütün inançlarını yitirerek,
dolayısıyla alanı terk ederek ve krizi dışarıdan
kullanarak felsefe imalatına kalkışmaktır.
Üçüncü tepki ise, belki yine felsefe
yapmaktır, ama bilime olan inancı yitirmeden,
alanı bütünüyle terk etmeden, ve en
önemlisi, pratiğin gücüne başvuran bir
eleştirellik ile birlikte bilimsel bir bilim felsefesi
imal etmeye koyulmaktır.
Cornell Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama
Bölümü Öğretim Üyesi olan Forester,
daha ziyade bize Althusser’in tanımladığı
üçüncü tepkiyi çağrıştıran son yazılarını
biraraya getirdiği bu kitabında dört bölüm
örgütlemiş. Bölümlerin temel iddialarına
geçmeden önce, Forester’ın, bütün yazıla-