dergi

257
sındaki çatışmada yatar. Bu çatışma, Uygarlık Süreci’nin birinci cildinde ayrıntılı
olarak ele alınır. Konumuz açısından konunun önemli olan boyutu şudur.
Gelişen Alman Burjuvazisi, kendi içinde iki önemli eğilim oluşturmuştur: Liberal-idealist
akım ile muhafazakâr-milliyetçi akım. Bu iki kanadın da ortak siyasi
hedefi, “Almanya’nın Birliği” idi. Fakat Almanya’nın birliğini, burjuvazi değil,
Prusya savaş meydanlarında sağladı. 1871’de Alman ordusunun, Fransızlar karşısındaki
zaferi, aynı zamanda Alman Soylularının, burjuvaları üzerinde zaferi
anlamına geldi. Askerî ve Soylu kesimin iktidar üzerindeki egemenliği kesinleşti.
Alman burjuvazisinin geniş bir kesimi, askerî devlete uyum sağladı ve onun
değer yargılarını ve davranış normlarını benimsedi. Almanya’da, Hitler’i de doğuran,
şiddetin, siyasi sorunların çözümünde çok önemli bir araç olarak görülmesi
kültürünün yerleşmesi bu arka plan sayesinde anlaşılır.
Burada Elias’ın özel olarak öne çıkartmadığı ama bence önemli olan bir beşinci
boyutu daha eklemek gerekir. Bu da Almanya tarihinin özelliklerinin sonucu
oluşan, “birliğe özlem” ve bu birliği sağlayacak “lider” arama duygusudur.
Coğrafi olarak Almanların yaşadıkları alanların dağınıklığı, tüm bu bölgenin ortak
savunmasını imkansız kılıyordu. Ayrıca, ulusal devletin çıkış noktası aldığı,
ilk Alman Kayzerlerince yönetilen İmparatorluğun egemenlik alanı çok geniş ve
büyüktü. Bu durumun doğrudan sonuçlarından birisi, tarih boyunca, bu geniş
arazi üzerindeki farklı Alman feodal yapılarının birbirleriyle bitmek bilmeyen
savaşları ve merkezîleşme sürecinin, merkezkaç güçlerin varlığı nedeniyle,
komşularına göre çok zayıf gelişmesiydi. Almanların kendi haklarındaki ve diğer
uluslar hakkındaki kanaatleri esas olarak bu “dağınık” olma haleti ruhiyesince
belirlendi.
Tarih boyunca yaşanan “dağınıklığın” sonucunda, Almanlar, kendileri hakkında
“kavga etmeden ve bölünmeden birlikte yaşayamayacak” bir topluluk oldukları
kanaatine sahip oldular. Bunun için, aralarındaki kavgaya son verecek,
birliği ve beraberliği sağlayacak kuvvetli bir lidere özlem bir ulusal arzu olarak
ortaya çıktı. Birarada yaşamak, barış içinde mümkün olmadığına göre, birlik
anca, kuvvetli ve merkezi bir yönetim tarafından sağlanabilirdi.
Kuvvetli bir yönetici ve yönetime özlemin önemli sonuçlarından bir tanesi
de, parlamenter sisteme güven duygusunun gelişmemesidir. Çünkü parlamenter
sistem ancak, sorunların varlığını doğal kabul eden ve bunları arasında tartışarak
çözmeyi bilen, uzlaşmanın bir yetenek olduğunu kabul eden topluluklar
arasında yerleşebilir. Oysa Almanlar arasında, yüzyıllar boyu yaşananlar nedeniyle
oluşan haleti ruhiye, farklı toplumsal gruplar arasındaki çatışma ve kavgaları,
partiler arasındaki mücadeleyi kötü ve olumsuz bir olgu olarak görmekteydi.
Çünkü bunlar, “birlik ve beraberliği” bozan şeylerdi. Bu nedenle, “dış kontrol”,
“dış baskı” ihtiyacı yani kuvvetli bir lider özlemi çok büyüktü.
Kitap boyunca anılan her boyut, başka süreçlerle birlikte uzun uzun anlatılır.
Bu ana unsurlar etrafında, Hitler’in nasıl ortaya çıktığı ve iktidara geldiği ele alı-