dergi

264
rekli cahil halk” varsayımı kısır kadınlar ve hemşirelik üzerine yapılan sonraki
iki tebliğde de mevcuttu. Bahriye Çeri, R. H. Karay’ın Sürgün, R. N. Güntekin’in
Değirmen ve Kesime Nadir’in Solan Ümit adlı romanlarını incelediği çalışmasında
aşk ve cinsel istek ile aile yaşamı ve namus arasında kalan çelişkili çifte
söyleme işaret etti. Çeri’ye göre 1923-38 arası romanlarında, erdemleriyle yüceltilen
ve nesneleştirilmeyen kadınlar varken, Atatürk’ün ölümünden sonra
yazılan romanlarda cinsel bir iştahla bakılması meşru kadınlar var.
Sempozyumun ikinci gününde sunulan tebliğler genellikle kadının edebiyatta
ve diğer sanatlarda temsiliyle ilgiliydi. Jale Parla’nın tebliği, metin analizini
tarihsel bağlamına oturtması ve onu hikmeti kendinden menkul bir metod olmaktan
çıkarıp kadınların deneyimini daha iyi anlamaya yarayan bir araç olarak
kullanması açısından, son derece önemli bir çalışmaydı. Parla, özellikle
1960 sonrasında ürün vermiş kadın yazarların romanlarını okuyarak, bu anlatılarda
yaşamöyküsünün ve kimliği arama sürecinin ne kadar merkezî bir yerde
durduğunu, ancak birçok romanda tamamlanmış bir kimliğe ulaşma aşamasının
bulunmadığını belirtti. Parla’ya göre kadınlar bu deneyim sürecini kaleme
alırken, her zaman tarihsel bağlamın bilincinde bir üslup kurmuşlar ve romanlardaki
kâbus anlatımlarında görülebileceği üzere geçmişi ya da tarihi, sırtlarında
taşıdıkları, kendilerini boğan ve en önemlisi seksüalitelerini bastıran bir süreç
olarak dile getirmişlerdir. Seksüaliteyi arayan bu kuşaktaki kadın yazarlar
bunu bastırmış olan annelerinden ayrılır ve yazıyı bir direniş aracı olarak kullanırlar.
Bu bağlamda Parla’nın çalışması, kadınların, namus ile modernleşme
arasındaki ikilemde sıkışmış Kemalist kadın tasavvuruna karşı verdikleri tepkinin
okunması olarak da ele alınabilir.
Parla’nın ardından söz alan Demircioğlu ise, oturum sonunda Kandiyoti’nin
de işaret ettiği gibi, tam da bu milliyetçi ve ahlâkçı tasavvur içinden konuşan bir
kadının, Müfide Ferit’in yazılarını incelemesi açısından önemli bir karşılaştırma
olanağı sunuyordu. Demircioğlu, Müfide Ferit’i döneminin ve bu dönemdeki
ideolojik ortamın temsilcilerinden biri olarak görmesine rağmen temalar
içindeki alt metinlerde (örneğin aşk konusunda) kadın sesini duyabilen incelikli
bir okuma örneği sergiledi.
Yöney ise 1935 yılında Türkiye’de yapılmış 12. Uluslararası Kadın Kongresi’nde
kadınların barış söylemi ile ’90’lı yıllarda çıkan kadın dergilerindeki barış
söylemini karşılaştırarak, her ikisinde de annelik kimliğinin öne çıkarıldığını,
ancak Kongre’de bu kimliğin daha çok biyolojik bağlamı içinde ele alındığını
tespit etti. Bu tebliğin ardından Kerestecioğlu, Kongre’ye daha yakından eğilen
çalışmasında dönemin Türk basını ile Fransız basınını karşılaştırarak, iktidarın
Kongre’yi kendini meşrulaştırmak üzere bir araç olarak kullandığını belirtti.
Böylece erken Cumhuriyet yıllarında kadına yönelik reformların daha çok rejimin
kendini meşrulaştırmasına yönelik birer araç niteliğinde kaldığına dair
saptamaya yeni bir örnekle katkıda bulunmuş oldu.