dergi

Kitap Tanıtımı
Bir kuşağın
otobiyografisi,
İtalya 1968
ESRA ÖZYÜREK
LUISA PASSERINI
AUTOBIOGRAPHY OF A GENERATION
ITALY, 1968
WESLEYAN UNIVERSITY PRESS 1996,
ilk bask› GIUNTI GRUPPO
EDITORIALE 1988.
Türkiye, 1998’de üzerinden 30 yıl geçtikten
sonra çevrilen Leopar’ın Kuyruğu
ve Hoşçakal Yarın filmleriyle 68 kuşağı
üzerine yeniden düşündü. İtalya’da 68 hareketi
Türkiye’dekinden çok daha kapsamlı
bir şekilde 1988 yılında değerlendirilmişti.
Luisa Passerini’nin bu tarihte yazdığı Bir
Kuşağın Otobiyografisi: İtalya, 1968 bu değerlendirme
içinde en çok ilgi çeken kitap
oldu. Sözlü tarih çalışmalarının gittikçe
daha çok ilgi topladığı Amerika’da ise bu
kitap 1996 yılında İngilizce’ye çevrilerek
yayımlandı. Bu çalışmayı bir sözlü tarih
çalışması olduğu kadar, aynı zamanda bir
anı defteri, bir sosyal tarih çalışması ve bir
roman olarak görmek mümkün. 68 ruhunun
başkaldıran yapısına uygun olarak
hiçbir yazı geleneğine uymadan serbest
bir stilde yazılmış olan bu kitap, isyanlarının
üzerinden 20 yıl geçen 68 kuşağının,
hatıralarıyla, psikolojik durumlarıyla içinde
bulundukları durumun sosyolojik ve
psikolojik açılardan resmini çiziyor. Bu anlamda
Bir Kuşağın Otobiyografisi 1968’e
olduğu kadar, 1988’e de ait tarihi bir doküman.
Kendi tanımıyla “kolektif otobiyografi”
yazmak gibi zor ve daha önce pek denenmemiş
bir işe kalkışan Passerini, bu çalışmasında
hem 68 hareketine katılmış 30’un
üzerinde kişiyle yaptığı röportajları hem de
kendi bireysel hikâyesini kullanıyor. Kitabın
çift sayılı bölümlerinde yaptığı röportajları
incelerken, tek sayılı bölümlerde kendi bilinçaltını
konu ediyor. Kullandığı bu tarz sayesinde,
daha önce yazdığı ünlü Popüler
Bellekte Faşizm kitabında tartıştığı bireysel
ve kamusal alanlardaki karmaşık ilişkiyi başarılı
bir şekilde ortaya koyuyor. (Fascism in
Popular Memory, Cambridge U. P., 1987).
Kitap, 68 kuşağına ait kişilerle yapılmış
röportajlara dayansa da, kitabı geleneksel
bir sözlü tarih çalışması olarak değerlendirmek
zor. Örneğin bu kitabın benzer
projelerin aksine, yazılmamış, silinmiş bir
tarihi ortaya çıkarmak gibi bir amacı yok.
Onun yerine yazar, 68 kuşağına ait belleğin
-1988’de- kendi öznelliğini ve kimliğini
oluşturmasındaki rolüyle ilgileniyor. Yazar
bu niyetini şu sözlerle açıkça ortaya koyuyor:
“Bellek, yaşanmış deneyimin canlı
tonlarını anlatır. Ancak, beni ilgilendiren
ne anlatıların canlılığı ne de gerçeğe olan
sadakatleri, bu iki özellik de bu hikâyeleri
1945 sonrası İtalya’nın sosyal tarihini incelemek
için iyi bir ikinci derece kaynak yapardı.
Onun yerine, beni çeken, belleğin
kendi tarihini yaratmadaki ısrarcılığı, bu
sosyal tarihten belki daha büyük, belki de
daha küçük bir şey” (s. 23).
Sosyal tarihten, daha mı büyük daha mı
küçük olduğuna benim karar veremeyeceğim,
ancak daha karmaşık olduğunu bildiğim
bu çalışmasını yaparken Passerini
kendi bilincinin olduğu kadar bilinçaltı
belleğinin de tüm derinliklerini cesaretle
araştırmaktan ve ortaya koymaktan kaçınmıyor;
rüyalarından, arzularından, erkeklerle
ve psikanalistiyle olan lişkilerinden
söz ediyor. Okur, kitabın en başında yazarın
anı defterinden alınmış, bir araştırmacının
depresif ruh halini yansıtan parçalarla
karşılaştığında ilk önce bunlardan ne
TOPLUM VE B‹L‹M 84, BAHAR 2000