dergi

42
ARUS YUMUL
pekiştiriyorlardı. Cinsel dürtülerine gem vurmamış ‘hayvani’ erkek resmi söylemde
ayıplanırken, popüler söylem bunu erkeklik halinin doğal ve vazgeçilmez bir
öğesi sayıyordu. Melodram türündeki Türk filmleri de çizdikleri erkek tiplemeleri
ile bu çifte değerliliği yeniden üretiyor, bir yandan Batılılaşmış, tercihan İstanbullu,
alafranga yaşam tarzını, giyimini benimsemiş, eğitimli erkekleri idealize ederken,
öte yandan bu erkeklerin ataerkil değerlere sahip çıkan, karısı ve çocukları
üzerinde belirli bir hakimiyet kuran, ailedeki kadınların namusunu korumayı
kendisine görev edinmiş, şeref ve namusu uğruna şiddete başvurmaktan çekinmeyen,
‘delikanlılık’ vasıflarına sahip, gözü kara, geleneksel cinsiyete dayalı toplumsal
işbölümünün normlarına uygun davranan, evinin ekmeğini kendisi kazanan,
gerekirse taştan çıkaran ve karısının ev dışında çalışmasına karşı çıkan, aynı
zamanda çapkın, özellikle evlenmeden önce birçok kadınla birlikte olmuş ancak
evlendikten sonra tek-eşliliğe yönelmiş, ‘eğlenilecek kadınla’ ‘evlenilecek kadın’
arasındaki farkı iyi bilen erkekler olmasına da dikkat ediyorlardı. Bu iki boyuttan
birinin eksikliği erkeği ideal erkek tanımının dışına itiyor; geleneksel maskülen
normlar yönünden eksik bulunan erkekler ‘hanımevladı’, ‘çıtkırıldım’, ‘züppe’ gibi
sıfatlarla küçümseniyor, medenileşme yönünden eksik bulunan erkekler ise ‘ayı’,
‘eşek’ gibi yakıştırmalar ve lakaplar yolu ile medenileşmiş beden kavramının dışına
itilip hayvanileştiriliyorlardı. Bu melez, dış görünüşü ile ‘uygar’ ve ‘Batılı’ ancak
içerik itibarı ile geleneksel erkeklik normlarından taviz vermeyen ‘taşralı’, ‘Doğulu’
erkek tipi, Aydınlanmanın idealize ettiği doğallıktan, duygusallıktan arınmış,
rasyonel erkek tipine (Seidler, 1994) tıpatıp benzemiyordu. Ancak bu uyuşmazlık
toplumun seçkin kesimleri tarafından kabul görüyor, aradaki fark ise Akdenizli olmanın
verdiği, doğal, hatta arzu edilip, korunması gereken özellikler olarak tanımlanıyordu.
Cumhuriyetin kadınlık ideali nasıl ‘alaturkalık’ ile ‘iffetsizlik’ arasında
(Kadıoğlu, 1993) süregiden bir çelişkiyle donanmış ise aynı şekilde erkeklik
ideali de çelişkili ve müphemdir. Bu ideal, erkeği modernlik ile geleneksellik ikilemi
ile karşı karşıya bırakmakta Batılılık ile Doğululuk arasında bir yere oturtmaya
çalışmaktadır. Erkeklik idealinin bu çift yönlülüğü hâlâ varlığını sürdürmektedir.
‘Gayrı medeni bedenler’ ya da ‘ayaklar baş oldu’
Türkiye Cumhuriyeti’nin bir numaralı ideolojisi nedir dense, belki bu: Doğululuğu hatırlatan
köy hayatını, sanatını, mutfağını aşağılamak ve “köylü” sözcüğünü gazete köşelerinde
birbirinin yüzüne en büyük hakaret olarak savurmak. İdeolojilerimizin hepsi
gömülür bu gömülmez.
Vivet Kanetti, ‘Vur Denmişti, Öldür Değil’ Aktüel
Medenilik şehirle, şehirlilikle özdeşleştirilen, bir anlamda kırsal kesimi ve hayatı
dışlayan bir kavram. Bu ön kabulle hareket edildiğinde her büyük-ölçekli kırdan
kente göç, medenileşme projesini tehdit eden bir durum olarak algılanıyor. Son
yıllarda yaşanan büyük ölçekli göç ile birlikte, uzun süredir şehirliler tarafından