kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

telahitoe op Sorong de eerste godsdienstoefening. Ook werd er na
Nieuwjaar een school geopend, al was het alleen met Mohamedaanse
kinderen. Op de hoofdplaats woonden n.1. in hoofdzaak
kleine ambtenaren, van niet-Papoese oorsprong, die daar op het
Gouvernementskantoor en bij de politie hun werk vonden.
De drie volgende posten, die geopend werden waren Meos Soe,
Salwatti en Waigeo. Op de laatst genoemde plaatsen woonden twee
van de vier Radja's. Beiden waren Mohamedaan, maar de eerste
had reeds twee van z'n zoons naar de zendingsschool te Mansinam
gezonden, en de laatste had een Ambonese goeroe op eigen kosten
aangesteld om onderwijs te geven.
Op deze actie volgde echter een reactie van de kant der Mohamedanen.
Er kwamen berichten, dat sommigen gedwongen werden de
Islam aan te nemen. Medio 1913 hadden de bewoners van het eiland
Efman, die Noemforen waren, het ongeluk bij het verbranden van
afval ettelijke cocospalmen, die het eigendom van de Radja waren,
in vlammen te zien opgaan. De Radja stelde hun toen voor Mohamedaan
te worden (wat hij hen reeds lang had aanbevolen) of
anders zou hij hen een zeer hoge boete laten betalen. Voor deze
dwang zwichtte men, en zo is Efman tot de Islam over gegaan.
Wel heeft later de Resident hun het woord teruggegeven, maar ze
bleven wat ze onder dwang waren geworden. De zendingsschool
die er enkele jaren is geweest kon hier geen verandering meer in
brengen.
Beter ging het langs de Noordkust. Daar werden de mensen van
Meos Soe ook gedwongen, maar er was net op tijd een goeroe verschenen,
en deze wachtte met het geweer in de hand de handlangers
van de Oetoesan (gezant van Tidore) op, en zo werd daar het
gevaar bezworen. Toen later in 1918 bleek, dat Radja en Oetoesan
meer op hun kerfstok hadden, en de mensen opruiden tegen het
Gouvernement, werden ze beiden gestraft. De Oetoesan stierf in
ballingschap.
Vanwege de grote afgelegenheid van de Radja Ampat kon de zendeling
van Mansinam slechts weinig bezoekreizen maken. Geldzorgen
in Holland noopten tot zuinigheid, en zo bleef het slechts bij
een bescheiden begin.
Een goeroe, die werd geplaatst in de Manjalibitbaai van het grote
eiland Waigeo kreeg daar moeilijkheden. Er ontstond een Messiasbeweging,
die het volk in grote beroering bracht; na veel ziekte
en tegenslag stierf de vrouw van de goeroe daar, en toen de goeroe
werd overgeplaatst, werd de bevolking Mohamedaans.
Er zijn toen helaas kansen verspeeld, die niet meer terug zouden
komen.
Pas in 1928 kon er meer aandacht worden besteed aan dit afgelegen
gebied. Toen werd zendeling Van Hasselt geholpen door F. J. Jens,
123