kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

heen ambtenaren vaak met tegenzin gingen, waar weinig of niets te
verdienen was voor de handel en alleen Chinezen wat handelsverbindingen
onderhielden, de strijd in de Stille Zuidzee had van de
strategische ligging gebruikgemaakt en Hollandia was een naam
geworden, die als basis voor de aanval op Japan algemene bekendheid
verwierf, Mac Arthur had daar zijn hoofdkwartier gevestigd
en honderdduizenden soldaten en mariniers werden er
tijdelijk in grote kampen gelegerd. De grote Humboldtsbaai, waaraan
Hollandia ligt, maakte het mogelijk enorme voorraden aan te
voeren en dit verlaten gebied was gedurende enige jaren een centrum
van militaire activiteit. Toen de Japanse capitulatie had plaats
gevonden, vertrokken ook de laatste militairen en ware het niet
dat grote voorraden daar nog opgehoopt lagen, ook Hollandia zou
weer een verlaten en vergeten oord zijn geworden. Maar deze
voorraden werden door het Ned. Indische gouvernement overgenomen
en moesten geinventariseerd en verscheept worden om aan
de opbouw van Indonesië ten goede te komen. Een organisatie moest
daarvoor worden opgebouwd, die honderden arbeidskrachten aantrok,
waaronder vele jonge planters, die naar de Oost waren gekomen
om aan de wederopbouw der cultures deel te nemen, doch
door de in 1945 en 1946 heersende toestanden niet aan het werk
konden gaan. Uit het materiaal dat door de militairen was achtergelaten
werden huizen gebouwd en een nieuwe nederzetting ontstond
aan de baai en langs de wegen, door de Amerikanen aangelegd.
Ook het Bestuur, dat met de Amerikanen was meegekomen,
vestigde zich in de nabijheid, zodat nu het uiterste Oosten van
Nieuw Guinea plotseling tot centrum werd verheven, in plaats van
Manokwari, dat vroeger zetel van de hoogste bestuursambtenaar
was geweest, maar geheel verwoest door de Japanners was achtergelaten.
De situatie was daarmede totaal veranderd; in plaats van enkele
Europeanen en niet-inheemse Indonesiërs waren er nu vele honderden,
zodat in de geestelijke verzorging daarvan moest worden
voorzien. De zendelingen, zeer gekrompen in aantal en overbelast
met hun eigen werk, konden dit niet meer op zich nemen, zodat
een beroep gedaan werd op het Kerkbestuur der Protestantse Kerk
om een predikant voor dit werk op Nieuw Guinea af te zonderen.
En niet alleen Hollandia had een grote bevolking gekregen, ook op
het eiland Biak, waar eveneens militaire goederen ter likwidatie
lagen, was een groot aantal Nederlanders komen wonen. Bovendien
had de Nederlandse Nieuw Guinea Petroleum Maatschappij
haar basis, die vroeger te Babo aan de McCluergolf was, maar die
door de Japanners was verwoest, te Sorong, op het uiterste Westpuntje
van Nieuw Guinea, gevestigd en het was toen al te voorzien
dat dit een belangrijk centrum zou worden. Het Kerkbestuur gaf
269