kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

de Japanse commandant, dat jullie bidden dat Amerika zal winnen
en dat wij verslagen zullen worden.
Zo was dus ook Wondamma na de bevrijding een chaotisch, ontredderd,
arm land. Huizen, scholen en kerken waren voor een groot
deel verwoest, de pluimveestapel en de varkens uitgeroeid. Prauwen
waren niet meer te vinden. Volgroeide sagobomen kon men alleen
nog na dagen ver roeien in de wilde sagobossen aantreffen.
Het is daarom geen wonder dat de mensen leefden met een zekere
aandoenlijke berusting. Het Ned. Gouvernement kon weinig hulp
bieden, hoewel aanvankelijk veel beloofd was. Voor de gewone man
was er echter geen textiel; geen voedsel, koffie, thee of suiker.
Deze distributie-artikelen waren er slechts voor de — werkers —
d.w.z. voor de vreemdelingen en voor die Papoea's, die in Gouvernementsdienst
waren (zoals militairen, schrijvers, onderwijzers).
De scholen hadden gebrek aan de meest noodzakelijke dingen. Men
moet de moed bewonderen waarmede de meeste goeroes hebben
doorgezet. In plaats van schriften waren allerlei Japanse papieren te
gebruiken. Soms zag men de kinderen hun sommen maken op ijzerhouten
plankjes. Als krijt gebruikte men zelfs gebrande kalk. Anderen
zagen kans uit het leisteen gebergte van Meoswar dikke leien te
zagen. De kinderen van Meoswar maakten hun griffels zelf. Enige
keren hebben ze griffels van abnormale dikte en wel 20 cm. lang
aan het Gouvernement geleverd voor f 0.10 per stuk.
Men pakte weer aan. De bezettingstijd had ook louterend gewerkt.
Er waren Ambonese voorgangers geweest die zich onwaardig hadden
gedragen en de naam van christen niet bleken te verdienen.
Anderen waren juist lichtende voorbeelden geweest.
Zo waren er ook goede en slechte voorbeelden geweest onder de
Papoese leiders. Uit hen waren nu krachten naar voren gekomen
die voortaan met gezag konden spreken. Uit deze mannen konden
de werkers gezocht worden die de zendingspredikanten hielpen
bij hun opbouwende arbeid. Het was voor hen vaak een onbegonnen
taak. Het kon zijn dat één man het werk moest doen wat vroeger
door drie werd verricht. Maar in de naoorlogse verhoudingen waren
er geen behoorlijke bootverbindingen, waarop hij kon rekenen
met het maken van dienstreizen. De zendingsmotorboten waren
alle vernield. Behoorlijk zeewaardige prauwen waren uiterst zeldzaam.
De omstandigheden stelden grotere physieke eisen terwijl de
geestelijke spanningen vaak niet gering waren.
De hygiëne was er ook niet verbeterd. De invasie van grote hoeveelheden
vers bloed had de malaria blijkbaar virulenter gemaakt.
De kansen voor het opdoen van dysenterie en mijnworm waren
belangrijk gestegen. Daarentegen hadden we bijna geen geneesmiddelen,
behalve vele sulfa praeparaten uit de Amerikaanse voorraden.
Gelukkig werkte er te Miei sinds 1946 een Papoese mantri verpleger,
68