kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

Het begrip ziekte en haar oorzaken speelt zich voor een groot deel
der bevolking, nog steeds in de magische sfeer af. Ze zijn het gevolg
van eigen fouten, veronachtzaming van verplichtingen aan de voorouders,
soms ook onopzettelijk gepleegde handelingen of nalatigheden,
of ze zijn het indirecte gevolg van andere, hen kwaadgezinde
mensen. Hiermede is ook de wijze van behandeling aangegeven:
Zorg een sterkere macht aan te wenden of liever: Probeer afwerende
krachten met je mee te dragen ter voorkoming van ziekte.
Ook de door ons gegeven middelen ziet men veelal in diepste zin als
krachtige, magische middelen. Hiermede hangt ook samen dat men
zich het verband tussen een bepaald geneesmiddel en een bepaalde
ziekte, moeilijk kan indenken. Van de Neo-Salvarsan injecties heeft
men resultaten gezien. Het is dus een krachtig middel en daarom
wenst men dit middel tegen allerlei ziekten te krijgen, ook voor die
waarvan wij weten dat het niet helpt.
Echter hier manifesteert zich de gedachte zo dikwijls van een God
die straft voor een aanwijsbare zonde. Tegen dit directe verband
moeten wij ons steeds verzetten. , Je zult wel dit of dat gedaan hebben,"
is een frequente gedachtengang.
Hoezeer het magische denken een rol speelt blijkt ook uit de vrees
voor krankzinnigen. Ook goeroes en zelfs onze eigen verplegers
kunnen zelden die vrees overwinnen. Toch behoren werkelijk gevaarlijke
krankzinnigen tot de uitzonderingen.
Van een min of meer georganiseerde geneeskundige behandeling in de
kampong bemerkt men weinig. Een bepaald persoon die zich toelegt
op behandeling van zieken, is meestal niet aanwezig, doch enkele
oude mensen hebben wat meer ervaring en worden geraadpleegd.
Enige kruiden hebben een zekere erkende werkzaamheid doch verder
beperkt men zich tot het bedekken van een wond met blaadjes,
kleine incisies in pijnlijke lichaamsdelen of het afsnoeren van
lichaamsdelen en een rijke verscheidenheid van magische handelingen.
Onze tuinjongen was bezig op een gegeven moment bladen te plukken
van een opvallend bloeiende heester. Het bleek voor zijn asthmatische
vader te zijn. Op mijn vraag of deze plant een geneesmiddel
was tegen asthma, werd gezegd dat dit niet bekend was. Zijn vader
was echter in het voorbijgaan getroffen door de overvallende bloei
en had gedacht dat dit mogelijk een plant met veel kracht zou zijn
en wilde het eens proberen. Deze plant zou dus ook gebruikt zijn als
zijn vader een andere ziekte zou gehad hebben. Het begrip „specifieke
therapie" is onbekend. Zo draagt men armbanden van een
wortel van een bepaalde plant, amuletten e.d. als ziekteafwerend
middel in het algemeen, niet tegen een bepaalde ziekte. Ziek kan
men worden door het eten van een bepaald dier dat op zichzelf niet
giftig is doch alleen giftig voor die familie die van dat dier afstamt,
205