kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

geweest dat de winsten de onkosten zouden dekken. Bij de kleermakerij
was dit inderdaad mogelijk. Deze nam echter in betekenis af,
naarmate de Chinezen goedkopere kleding op de markt brachten,
en ook gebruik gingen maken van de opgeleide kleermakers. Er
waren er ook die zich zelfstandig konden vestigen. Hoe belangrijk
deze opleiding intussen geweest is bleek duidelijk in de jaren na
de bevrijding van de Japanse overheersing. Toen waren er zelfs
kleermakers te weinig.
De timmerschool, met gemiddeld veertig leerlingen, was zeker de
belangrijkste. Het was voor dat land een all-round opleiding. De
bomen werden door de timmerjongens in het bos gekapt en dikwijls
ook ter plaatse verzaagd tot planken en balken. Er was steeds veel
werk, door de vraag naar schoolmeubelen en de noodzaak van het
bouwen van huizen. Het ziekenhuisje voor Seroei werd b.v. geheel
te Miei gemaakt en pasklaar in planken en balken per Pakketboot
verscheept. Het was echter niet mogelijk om deze opleiding geheel
te betalen uit de winsten die konden worden gemaakt. We werden
dus in de tijd van bezuiniging in 1932 genoodzaakt deze werkinrichting
op te heffen.
Enkele verzoeken aan de Regering om voor dit zo belangrijke werk
subsidie te mogen ontvangen, werden jammer genoeg niet ingewilligd.
De verantwoordelijke bestuursambtenaren hadden toen blijkbaar
nog geen oog voor het belang van deze dingen. In latere jaren,
vooral na de bevrijding is deze gang van zaken vaak betreurd. Toen
waren er voor de opbouw van het land en ook bij de N.N.G.P.M.
(Noord Nieuw Guinea Petroleum Mij) honderden timmerlieden
nodig. De „bazen" van Miei werden toen zeer gewaardeerd.
Het tweede belangrijke object was de vestiging van de Normaalcursus
te Miei. Zendeling F. J. van Hasselt had reeds in 1918
te Mansinam een aanvang gemaakt met het opleiden van voor
Nieuw Guinea bestemde voorgangers. In 1923 kwam I. S. Kijne
als Zendeling-onderwijzer naar Nieuw Guinea om de leiding van
deze school op zich te nemen. Wondamma was wel de meest aangewezen
streek voor een dergelijk internaat. Voor het opzetten van
de gebouwen leverden de bossen voldoende materiaal. De sagodoesoens
garandeerden de nodige gaba-gaba en atap tegen minimum
prijzen. De leerlingen van de timmerschool maakten de gebouwen.
Verder was het mogelijk de voeding voor de leerlingen goedkoop
in te slaan daar Wondamma een overvloed van sago, vis en tuinproducten
kon leveren.
De aanwezigheid van deze school met later meer dan 100 leerlingen,
is voor de bevolking zeker van betekenis geweest.
Naar verhouding zijn vermoedelijk de Wondammase voorgangers
het grootst in aantal. Zij verrichten hun arbeid over het gehele
64