kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

Land en volk der Papoea's
door F. C. Kamma
Het reusachtige eiland Nieuw Guinea, het grootste der aarde,
heeft 24 x de grootte van Nederland. Het kleinste deel, het
Westen, is 380.000 km2 groot (Nederland 33.000 W) en staat
onder Nederlands bestuur. De oostelijke helft, waarvan het zuiden
Papoea wordt genoemd, werd na 1881 door Engeland, en het noordelijk
deel, vroeger Kaiser Wilhelmsland, door Duitsland beheerd.
Na de eerste wereldoorlog kwam dit laatste deel onder de naam
New-Guinea aan Australië, dat reeds in 1907 het zuidelijk deel
had overgenomen van Engeland. Thans is men bezig deze beide gebieden
ook administratief tot een eenheid te maken.
De belangrijkste havenplaats in Papoea is Port Moresby, terwijl in
het noorden Rabaul, op het eiland New Brittain, de hoofdplaats is.
In het westelijk deel was na 1898 Manokwari, na 1944 echter Hollandia,
de „hoofdstad," terwijl vooral sinds 1947 Sorong aan betekenis
toeneemt door het feit van de oliewinning door de
N.N.G.P.M. Men noemt het wel eens het tweede Balikpapan.
Het land kenmerkt zich door een zeer hoog centraal bergland, dat
over de lengteas van het eiland loopt en in het westelijk deel boven
de sneeuwgrens uitkomt. Die grens ligt op 4200 meter. Hiervan
zijn vooral de Carstensz- en Wilhelminatop bekend. De eerste werd
ontdekt door de zeevaarder Jan Carstensz, toen hij in 1621 langs
de westkust varende, de eeuwige sneeuw zag. Pas in 1907 werd dit
sneeuwgebied voor het eerst beklommen. De naam H. A. Lorenz
blijft verbonden aan deze tocht van het zuiden uit ondernomen.
In scherpe tegenstelling staat deze eerste tocht met de meest bekende
van de laatste tijd, door dr H. A. Colijn naar de Carstensztoppen
gemaakt. Moest de eerste alles te voet bereiken door volkomen
onbekend gebied, de laatste maakte gebruik van luchtverkenning,
ravitaillering door een vliegtuig enz.
De boomgrens op Nieuw Guinea ligt rondom 3700 m, terwijl er
hoger dan 1400 m geen mensen meer wonen.
Typerend zijn verder de vele moerassen langs de grote rivieren
in het zuiden en de Mamberamo in het noorden. De hoogvlakten
in het binnenland zijn moeilijk bereikbaar, zodat ook de Wisselmeren
(in 1936 ontdekt) en de goudvelden in het Australische deel
alleen via een luchtbrug bereikbaar zijn. Van de grote rivieren zijn
er enkele bevaarbaar, zoals de Digoelrivier en de pas ontdekte
5