kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

Betreffende de zo bekende droom van Jan, die een keerpunt betekende
in het zendingswerk, zegt ds Kijne: „De Papoea's hebben hun
verlangen naar absolute veiligheid, vol levensgenot en eer, vastgeknoopt
aan de boodschap der zending. Als bij de omkeer op Roon
een stervende Papoea droomt van een gouden ladder, die hem in
het hemelhuis brengt, is hem dat niet door een goeroe aangepraat,
maar het is een essentieel onderdeel van een mythe van Roon, waarin
in de betere wereld een huis staat van goud en waar vroeger ieder
toegang had, maar door de domheid der mensen is de weg erheen
versperd."
We kunnen hier aan toevoegen: hier heeft de oude vorm de weg
gebaand voor het verstaan van de nieuwe Boodschap. Maar wat
heeft men verstaan? Ligt het gevaar voor misverstand hier niet meteen
op de loer? Dat dit niet denkbeeldig is kan men leren uit de
geschiedenis van de Zending in de Pacific. Het nieuwe element
wordt gehaald binnen het zogenaamde focus (de centrale doelstelling)
van het eigene en dit kan voeren tot syncretisme. Men neemt
dan het nieuwe geloof als een toevoeging van het oude op in zijn
eigen systeem. En in dit geval kan men, zoals iemand dit deed in de
Pacific, spreken van een „verheidenst Christendom."
Hier volgt direct als ander probleem uit het feit van de vaste samenhang
van alle levensgebieden. Het religieuze, sociale en economische
zijn een eenheid. Het religieuze heeft dus een sociaal en een
economisch aspect, evenals het sociale en economische op hun beurt
een religieus karakter dragen.
Men kan dus niet zeggen, dat de „heidenen" of de zogenaamd primitieve
volken alles vergeestelijken, omdat het religieuze als oergrond
alles doordringt. Evenmin mag men zeggen, dat ze alles vermaterialiseren,
maar hij kan zich van huis uit deze drie aspecten niet los
van elkaar denken.
Ds Kijne zegt: „De mens zoekt overal drie dingen: levenszekerheid,
levensvulling en eer of naam, maar geen enkele cultuur, hoe gesloten
ook, heeft het ideaal bereikt. De cultuurvormen zijn ideale
vormen, maar de harde werkelijkheid is altijd heel anders. In de
mythe komt dat pessimisme duidelijk uit, waar de heilbrenger
(Mansren Manggoendi) is weggegaan en later zal terugkomen."
Daar bij de Papoea de strijd om het dagelijkse brood werkelijk in
het centrum staat, en ziekten waartegen hij bijna weerloos is zijn
leven bedreigen, ligt het voor de hand welke verwachtingen hij van
het Evangelie zal hebben. „Niet de zendelingen brengen het Christendom
als een panacé voor alle kwalen en rampen, maar het is niet
te verwonderen, dat men dat aanvankelijk wel van de zending heeft
gedacht." (Kijne)
Nu weten we, dat de godsdienstige en culturele verschijnselen op
Nieuw Guinea geen constant karakter dragen. Prof. Held noemt de
16