kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

deren, verspreid langs de Noord- en Westkust en over de eilanden.
Zij werkten er op hun manier, die niet altijd de manier van de zendeling
was. De slechten onder hen staan mede schuldig aan de afkeer
tegen vreemde goeroes, die later op Nieuw-Guinea zo sterk tot
uiting kwam (1942-'43).
Een goeroe vertelde dat hij, wanneer de kinderen niet op tijd op school waren,
zijn geweer afschoot in de lucht. Een ander het voor straf voor elke dag verzuim
de leerling een dag staan, gebogen, met het hoofd onder de voorste bank.
Al deze tuchtmaatregelen met de vele andere, waarover hier met geschreven kan
worden, want het zou te ver voeren, hadden zeker met de instemming van de
zendelingen, integendeel. Zij trachtten door voorlichting en gesprek hierin verbetering
te brengen. Maar de kwade geesten onder de goeroes wisten meestal
de aan hun zorg toevertrouwde mensen wel zo te intimideren, dat veel ongerechtigheden
verborgen bleven. Het is jammer, dat zo enkelen een smet geworpen
hebben op een goeroe-corps, dat heel veel gepresteerd heeft m het Zendingswerk,
zonder hetwelk de zendelingen hun werk niet hadden kunnen uitbreiden.
Al vroeg heeft men op Nieuw-Guinea aandacht geschonken aan de
opleiding van geschikte krachten uit de bevolking zelf. Reeds in
1879 lezen we, dat aan de school te Mansinam een oud-leerlinge,
een Papoese, als helpster verbonden werd. Haar tact in het geven
van onderwijs werd door een controleur geroemd. Aan dezelfde
school werd ook een Papoese onderwijzer verbonden in het jaar
1882, en in 1892 konden twee knapen van de Mansinamse school
naar het Seminarie te Depok gezonden worden.
Goeroes met diploma Depok (Java) kwamen zo na enkele jaren
het goeroe-corps versterken; sommigen van hen werken nog steeds
op Nieuw-Guinea. Het bezwaar was dat de Papoea's een lange
reis moesten maken naar Java. Meestal werden ze meegenomen
door zendelingen, die met verlof gingen. En dan kwam op Java
de tijd van aanpassen, die voor sommigen moeilijk was. Daar kwam
het samen op één school gaan met jongelui uit andere streken van
Nieuw-Guinea en lang niet altijd vlotte dit. Zo zagen de zendelingen
uit naar andere mogelijkheden. Die meende men gevonden te hebben,
toen er te Tobelo op Halmahera een Opleidingsschool gesticht
werd. Men zond daar nu jongelui heen. Maar al waren de reiskosten
nu minder, het aanpassingsbezwaar bleef en de omgang op
de school vooral met Ambonnezen vlotte niet erg.
Hoe het soms ging leert ons b.v. het volgende geval.
Goeroe Jason Serawan werd als jongen te Mansinam naar school gezonden.
Hij was pleegjongen bij de zendeling daar. Op een dag viel de hond in de W Cput.
De Njonja nep tevergeefs vrijwilligers op om het arme dier uit dit onwelriekend
geval op te vissen. Toen bood ten slotte Jason zich aan. Volgens eigen
verhaal werd hij daarom naar Depok gezonden. Er zal wel meer als alleen dit
ene feit geweest zijn. Maar hoe het zij: hij ging naar Depok en bleef daar twee
jaar. Werd toen teruggestuurd. Het onderwijspeil te Depok was opgevoerd en
Jason kon er niet meer bij. Met een goed getuigschrift wat betreft zijn karakter
werd hij op de boot gezet. Toen ging hij naar Tobelo (Halmahera). Maar ook
hier kon hij met klaar komen en als goeroe, maar zonder enig diploma werkte
Jason later in zijn geboorteland Biak (Schouten-eilanden).
222