kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

Het maken van de dienstreizen was een van de belangrijkste onderdelen
van zijn arbeid geworden. Er kon nu ook werden gereisd. Het
krachtig optreden van Binnenlands Bestuur had de gevaren daarvan
sterk doen verminderen. Dat het echter niet altijd koek en ei was
heeft Starrenburg persoonlijk ondervonden. Het is gebeurd in zijn
jongere jaren dat hij per prauw een reis maakte naar de Haarlemeu
Mooreilanden. Aan boord bevond zich ook een jonge Ambonese
helper die sedert kort op een van de genoemde eilanden werkte.
Reeds te Jauer had Starrenburg vernomen dat verder naar het Oosten
zich een groep mensen uit het binnenland zou bevinden die
slechte plannen hadden. Zij zouden ook dansfeesten hebben gehouden.
Toen nu Starrenburg tegen het vallen van de avond de kust
naderde, kwam er vanuit het strand een zeer grote prauw, maar met
slechts weinig roeiers. De bemanning van de prauw van de zendeling
gevoelde zich niet veilig. Ze waren hier immers op vroeger
vijandelijk gebied. Starrenburg liet echter doorroeien. Toen de
prauwen elkander dichter genaderd waren, rezen vanaf de bodem
van de vreemde prauw tientallen roeiers, die zich eerst verscholen
hadden. Met grote snelheid, en onder het zingen van liederen die
men op sneltocht zingt, kwamen zij op de prauw van Starrenburg
af. Zijn roeiers roeiden wat zij konden. „Toean," zo zeiden ze: „bid
u maar; wij zullen wel roeien." En toen, opeens, gebeurde wat aan
die stranden wel vaker voorkomt: boven de bergen werd het donker.
Het duurde niet lang of de duisternis lag ook over het water. Met
grote kracht kwam toen de landwind aanzetten. Zij konden het zeil
hijsen en ontsnappen aan hun achtervolgers die geen zeil hadden.
In de jaren na 1910 heeft het werk onder de leiding van zendeling
Starrenburg zich sterk kunnen uitbreiden. Nadat een bandjir zijn
woning te Jende (Roon) had vernield, heeft hij korte tijd te Windessi
gewoond. Maar daarna heeft hij zich gevestigd in de Wondammabaai,
te Miei, een dorp dichtbij de plaats Wasior, waar een
inheemse bestuursambtenaar woonde en dat tevens bootstation was.
Door twee nieuwe werkobjecten kreeg Wondamma een meer centrale
betekenis voor het gehele zendingswerk. Het was zendeling
Bout die in 1921 de Werkinrichting opende. Hij was overtuigd dat
de zending ook in de verbetering van de oeconomische en sociale
toestanden een taak had te vervullen. Een klein internaat te Miei
opende voor enkele jongelui vanuit alle ressorten op Nieuw Guinea
de mogelijkheid tot het volgen van vakonderwijs. Oorspronkelijk
waren er drie mogelijkheden: die voor timmerman, kleermaker en
voor tuinman. Het bleek echter al spoedig dat de landbouwplannen
niet konden worden verwezenlijkt. Bij de bestaande agrarische verhoudingen
konden de landbouwproducten goedkoop van de bevolking
worden gekocht. En het was van het begin af aan de opzet
63