kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

Allerlei dingen, die in een andere geestelijke wereld hun oorsprong hebben dan
in de Israëlitisch Christelijke komen bij de Ambonese goeroes voor, ook dat is
waar. We geven daarvan eerst een enkel illustratief voorbeeld, om daarna een
poging te doen, dit te laten zien tegen de meer algemene achtergrond van samenhangen
in het moeizame en langzame proces van „Christen worden in de Christenheid"
(S. Kierkegaard).
Op Nieuw Guinea concentreerde zich de taak van de alzijdige bestuursambtenaren
op twee dingen: belasting innen en herendienst laten verrichten. Vooral
dat eerste was een zeer moeilijk punt.
De mate en het tempo, waarin de belastingpenningen binnenkwamen, bepaalde
het cijfer voor goed gedrag op de conduite-staat van de bestuursambtenaar en
daarmede weer zijn promotiekansen.
Doch er was niet veel geld in omloop op Nieuw Guinea, zeker niet bij de
Papoea's en het kostte aan de bestuursassistenten (in vele gevallen ook Ambonezen)
de grootste moeite, voor 31 December het voor dat jaar verschuldigde
binnen te hebben.
En op dit gebied nu openbaarde zich de innige verbondenheid tussen staatsbelang
en christelijke gehoorzaamheid, zoals vele Ambonezen dat zagen. Het prediken
door Ambonese bestuursassistenten en politie in hun vrije tijd in dorpen,
waar nog geen geregelde Evangelieprediking plaats had, vormde de keerzijde
van wat nu volgt.
Om de achterstallige belasting dan maar in natura te innen, verboden de bestuursambtenaren
gedurende enige maanden in die dorpen, die de keizer nog
niet hadden gegeven wat des keizers was, het plukken van noten van de aan
hen toebehorende cocospalmen, teneinde het Gouvernement gelegenheid te geven
deze cocosnoten in de vorm van copra te verkopen.
Maar de Papoea's stoorden zich vaak niet aan dat gebod en plukten toch noten
van hun cocospalmen, in het binnenland trouwens de enige bron van het element
vet in hun voeding.
In zo'n geval riep de bestuursassistent de geestelijke macht van de goeroe in.
Deze laatste hield dan een plechtige godsdienstoefening in een der cocostuinen.
Toetoep dengan sembahjang (sluiten met gebed) heette dat, maar het heeft niets
te maken met de uitdrukking, waarmede verslaggevers het krantenbericht over
een Christelijke vergadering besluiten.
Het was dit: Het verbod van het Nederlandse Gouvernement om cocosnoten
te plukken, werd van een godsdienstige sanctie voorzien. Wie na het houden
van deze godsdienstoefening nog cocosnoten plukte, kon wel vrijlopen van de
straf van het Gouvernement, omdat hij niet betrapt werd, maar hij zou nu
getroffen worden door het oordeel Gods. Door middel van het gebed van de
goeroe, op verzoek van zijn vriend en volksgenoot de bestuursassistent, werd
de alziende, alomtegenwoordige Heer des hemels en der aarde politie-ambtenaar,
die de belangen van het Nederlandse Gouvernement inzake belastinginnen behartigde.
En dit werkte krachtdadig in de ogen van goeroes en gemeenteleden.
„Ja, mijnheer," zei de goeroe tegen mij, „in de week volgende op de dag, waarop
wij het cocosnootplukken hadden gesloten met gebed, beklom toch een man
een cocospalm om noten te plukken.
Hij viel naar beneden en was op slag dood."
Conclusie: God laat niet met Zich spotten.
Oud-Testamentisch noemen sommigen dit, hoewel deze praktijken even weinig
met het Oude Testament hebben uit te staan, als idealisme met het Nieuwe
Testament, maar ook dat wordt vaak verward.
Nadat ik een gehele avond met hem gesproken had, begon de goeroe er iets
van te verstaan, dat dit alles goed heidens gedacht was en gedaan en totaal
ongeoorloofd voor iemand, die met de Evangelieprediking was belast.
Meer dingen, die ongetwijfeld een heidense achtergrond hebben, komen voor, al
of niet gecamoufleerd door een Christelijke tint.
Wanneer er Avondmaal werd gevierd op Nieuw Guinea in die dorpen waar
een Ambonees als voorganger stond, dan werd er als collecte steeds een bedrag
van 12 et gegeven, namelijk een dubbeltje apart en twee centen in een stukje
courantenpapier.
Op zichzelf ziet er dat onschuldig genoeg uit; hoeveel moeders in Nederland ge-
263