kruis en korwar - Stichting Papua Erfgoed

En nu... vrouwelijk Nieuw-Guinea
door Tilly Schelfhorst
Toen in 1857 de eerste Europese zendelingsvrouw voet aan wal
zette op Nieuw Guinea was het niet duidelijk wat haar taak
zou zijn in verband met de Papoese vrouwen en jonge dochters.
De Papoese maatschappij is in hoofdzaak een door mannen vertegenwoordigde
gemeenschap, waarbij de vrouwen op de achtergrond
blijven. Deze, schuw weggedoken in huis en tuin bij een bezoek
van de zendeling, keken vanuit de verte toe en mengden zich
nimmer in een gesprek. Bij voorkomende ziekte, als er een bezoek
in de huizen werd gebracht deed de patiënte ook nooit zelf 't woord,
maar was er steeds een gedienstige oudere man of vrouw, die via
ettelijke nieuwsgierigen, de bezoeker duidelijk maakte wat er aan
de hand was.
Evenals in elke zogenaamde primitieve maatschappij berustte de
uitvoering van de overgeleverde voorschriften, de adat, evenwel bij
de vrouw. Zij, zo nauw betrokken bij dood en leven, in een land
met veel malaria en slecht dieet waardoor vele kinderen stierven,
die angstige ogenblikken kende van plotselinge ziekte en het snel
wegsterven van haar koortsverhitte kleintjes, zij was degene, die
vast hield aan de enige mogelijkheid om althans iets daartegen te
kunnen doen, n.1. het contact met de voorouders, de hulp van de
toverpriester, en het zich houden aan tal van voorschriften ter bescherming
van het jonge leven.
Nooit zou ze haar kind laten huilen, het lokt de daemonen en weerwolven
aan, en hoe kon dan een blanke vreemdeling zeggen, dat
een kind op vastgestelde tijden gevoed moest worden? Was het
niet de enige zekere remedie een huilend kind zijn verdriet te doen
vergeten aan de immer aanwezige bron van leven.
Mochten de mannen na verloop van tijd neigen tot andere gedachten
en gewoonten, zij hield vast, terwille van het kind.
Maar de zendelingen kwamen ook met medicijnen, en die hielpen.
Het vertrouwen groeide en menige moeder vond met haar zieke
kind de weg naar het zendingshuis, om ergens aan de achterkant
via de keuken, onopvallend alsof ze daar toevallig langs kwam,
advies in te winnen. Die medicijnen, dat was een wonderlijke zaak.
Ze hadden zo vaak geholpen, dat men ten slotte vertrouwd raakte
met het gebruik. Maar daarnaast? Dat ze zich dan ook nog moesten
houden aan bepaalde voorschriften betreffende de hygiëne, nee
226