Download PDF verziju - Sarajevske Sveske

Krzysztof Czyzewski
BOSNA POSTAJE NA©A ∑ DO BOLA
“Objektivnost u Bosni nije mogla biti neutralnost,
a glava u Bosni nije znaËila niπta bez srca”. (Cohen)
1
»itam knjigu Roberta Cohena, Hearts Grown Brutal: Sagas of
Sarajevo /Srca koja su postala okrutna: Sage o Sarajevu/, u Gracu u
Austriji, na jednom starom posjedu, odakle se pogled proteæe do
granica s Maapplearskom i Slovenijom. Ispod mene, na 18 Sackstrasse,
nalazi se zgrada koju su nazivali Conradovom kuÊom i u kojoj je
13. marta 1863. godine nasljednik habzburπkog prijestolja, Franz
Ferdinand, doπao na svijet. Danas je u toj zgradi smjeπten muzej
s fotografijama iz nadvojvodinog æivota. 28. juni 1914. godine ∑
ubistvo u Sarajevu. Gomila ljudi odvodi zarobljenog Srbina, Gavrila
Principa. Dan nakon toga, tijela Franza Ferdinanda i njegove
supruge leæe u otvorenim kovËezima u jednoj sarajevskoj pogrebnoj
kapeli. Tada poËinje njihovo puteπestvije kroz srednju Evropu.
Oni plove niz Neretvu, preko Mostara, do Jadrana. Onda jedre
do Trsta, putuju Dunavom, do dvorca u Artstettenu i BeËa.
Gomile oæaloπÊenih su posvuda. Car Franjo Josip, star i nemo-
Êan, uhvaÊen je kako u fijakeru ide na sahranu. U meappleuvremenu,
u Sarajevu je meteæ. Muslimani se najviπe istiËu u antisrpskim
demonstracijama. Fotografije sa suappleenja “Mladoj Bosni”,
organizaciji kojoj su pripadali Princip i Nedeljko »abrinoviÊ,
momak koji je postavio bombu. U njihovim oËima je misija, izrazi
lica su im tvrdoglavi, oËito su spremni da se bore i umru.
Zapis urezbaren na Kosovskom polju kao da probija na licima tih
mladih ljudi: “Ko je Srbin i srpskoga roda, / i od srpske krvi i kolena,
/ a ne doπo na boj na Kosovo, / ne imao od srca poroda, /
ni muπkoga ni devojaËkoga! / Od ruke mu niπta ne rodilo, / rujno
vino ni πenica bela! / Rappleom kapo dok mu je kolena”.
Kroz sve godine postojanja Jugoslavije, pored Mosta Gavrila
Principa stajala je jedna ploËa objeπena radi sjeÊanja na njegovo
djelo koje se smatralo herojskim. Danas taj mladi srpski nacionalista
viπe nije heroj Sarajeva, a na mjestu ploËe sada je samo praznina.
“Ovdje historija neÊe da je ostave na miru”, piπe Cohen. Dan
kada je nadvojvoda ubijen, dan kada je zapaljen æar Prvog svjetskog
rata, jeste dan na koji se obiljeæava godiπnjica Kosovske bitke.
263