Download PDF verziju - Sarajevske Sveske
Download PDF verziju - Sarajevske Sveske
Download PDF verziju - Sarajevske Sveske
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Enver Kazaz<br />
MOGU∆NOSTI<br />
ÆANROVSKOG ROMANA<br />
Andrej Nikolaidis (Sarajevo, 1974) jedan je od najzanimljivijih<br />
i najplodnijih mladih postmodernistiËkih autora na ex-jugoslavenskom<br />
prostoru. KritiËar, esejist, novinar, romansijer,<br />
Nikolaidis je svojim knjiæevnim djelom (Ogledi o ravnoduπnosti<br />
/1996/, Zaπto Mira Furlan /1997/, Katedrala u Sijetlu /1999/) presudno<br />
obiljeæio suvremenu crnogorsku knjiæevnu situaciju, a uz<br />
joπ nekoliko mlaappleih autora (Aleksandar BeËanoviÊ, Balπa BrkoviÊ,<br />
Pavle GoranoviÊ, Ognjen SpahiÊ itd.) temeljno doprinosi<br />
preobrazbi njene modernistiËke u postmodernistiËku literarnu<br />
paradigmu. 1 To nastojanje da se raskine s modernistiËkim esencijalizmom<br />
i utemeljnosti te umjetnosti u liotarovski shvaÊenim<br />
metanaracijama, πto u sluËaju crnogorske knjiæevnosti podrazumijeva<br />
i njenu postamentiranost u epski kulturalni kod zasnovan<br />
na Njegoπevom poetiËkom modelu, 2 Nikolaids pokazuje kako<br />
u svojoj proznoj isto tako i u esejistiËkoj i kritiËkoj produkciji.<br />
Okupljeni oko nekoliko Ëasopisa, od kojih je najznaËajniji Ars,<br />
Ëasopis crnogorskog Druπtva nezavisnih pisaca, mladi crnogorski<br />
postmodernistiËki orijentirani pisci svoj su literarni model, πto<br />
nije odlika knjiæevnih situacija u drugim sredinama ex jugoslavenskog<br />
kulturnog prostora, uËinili dominantnim, normativnim<br />
i vladajuÊim. Ova se ocjena odnosi, naravno, iskljuËivo na vrijednost<br />
njihove literature, ne i na njenu πiru druπtvenu i verifikaciju<br />
unutar studija knjiæevnosti.<br />
Nikolaidis je uz BeËanoviÊa centralna figura ovog cnogorskog<br />
postmodernistiËkog preokreta, a u njegovim esejima i kritiËkim<br />
radovima nemalo dolazi do izraæaja liberalna, lijevo usmjerena<br />
orijentacija, te radikalan raskid sa epskom umjetniËkom<br />
tradicijom i esencijalistiËkom kritikom, kao dominantnim obiljeæjima<br />
crnogorske modernistiËke paradigme.<br />
Roman Oni nosi sve najbolje osobine postmodernistiËkog<br />
koncepta viπestruko kodiranog romana, ili æanrovskog romana<br />
kako ovaj romaneskni tip voli kvalificirati juænoslavenska postmodernistiËka<br />
kritika. To znaËi da Nikolaidis u postupku viπestrukog<br />
kodiranja romana kombinira razliËite romaneskne obrasce,<br />
da bi u konaËnici ostvario neku vrstu hibridnog romanesknog<br />
teksta. U toj hibridnosti ispoπtovan je stav postmodernistiËke<br />
Andrej Nikolaidis: Oni,<br />
DUKS, Podgorica, 2001<br />
1 Pojam paradigma ovdje<br />
ne nosi ono znaËenje<br />
kakvo mu pridaje npr.<br />
Tomas Kun u Strukturi<br />
nauËnih revolucija (Nolit,<br />
Beograd, 1974). Kun<br />
pod paradigmom<br />
podrazumijeva “ono πto<br />
Ëlanovi jedne zajednice<br />
dele, i obratno jedna<br />
nauËna zajednica sastoji<br />
se od ljudi koji dele jednu<br />
paradigmu”. Dok u<br />
znanosti promjena<br />
paradigme podrazumijeva<br />
potpunu, korijenitu i do<br />
kraja izvedenu smjenu<br />
znanstveih zakonitosti i<br />
sudova, pa i<br />
aksiomatskog sustava,<br />
u literaturi promjena<br />
paradigme ne<br />
podrazumijeva korjenitu i<br />
do kraja izvedenu smjenu<br />
jednog sistema vrijednosti<br />
drugim. Otud npr.<br />
narativnu paradigmu u<br />
knjizi ModernistiËko<br />
pripovedanje (Zavod za<br />
udæbenike i nastavna<br />
sredstva, Beograd, 1999)<br />
Mihajlo PantiÊ odreappleuje<br />
kao “onaj<br />
pretpostavljeni,<br />
spekulativno iz prakse<br />
izveden poetiËki model,<br />
koji je bez obzira na<br />
razlike njegove<br />
individualne realizacije,<br />
kako to veÊ u knjiæevnosti<br />
jedino moæe biti, svojstven<br />
svim estetski<br />
najznaËajnijim<br />
pripovjedaËima jednog<br />
389
Change language