Download PDF verziju - Sarajevske Sveske

362
najveÊoj mjeri simboliËki poËaπÊuje, kao i o istodobnoj sigurnosti
i varljivosti pamÊenja te njegove veze s enigmatiËnim terorom
povijesti, Ëime se usputno dotiËe i najnovijeg rata.
Roman je u prvim poglavljima joπ “spor” i za vjernog VelikiÊevog
Ëitatelja Ëak unekoliko predvidljiv u doduπe privlaËnim
lirskim iluminacijama i opisu æivota zanemarenih stvari. U drugoj
polovici pak sve slojevitija priËa ukljuËuje ameriËkog profesora
koji tragom trojice paradigmatiËno usamljenih pisaca srednje
Europe nastoji pronaÊi onu snagu stvaralaπtva koja Êe mu ∑
kao πto se kasnije iskazuje ∑ pomoÊi prvenstveno pri vrednovanju
vlastite æivotne rutine. U tome roman pokazuje svoje najbolje
karte. ©to je bilo reËeno prije, poprima svoj smisao sad, i prividno
fragmentarna struktura Ëvrsto se povezuje u pripovjedni mozaik.
VelikiÊ time dospijeva u neposrednu blizinu velikog umjetniËkog
djela u modernistiËkoj tradiciji Musila i Brocha, Ëijih se
nadahnutih impulsa, u rasponu od esejiziranog jezika do lirske
koncentracije i epske freske unutar jednog teksta, taj izvorni srpski
autor nikad nije branio.
VelikiÊevo povremeno koketiranje s postmodernistiËkim postupkom,
koji u Danteovom trgu ukljuËuje kako biljeπke pod crtom
tako i kvaziobjektivni stil uredniËkog aparata za memoaristiku i
junakova pisma, mene osobno nije posebno oduπevilo. Radije i viπe
sam uæivao u onim opseænim dijelovima romana, u kojim VelikiÊ
zorno demonstrira svoju apsurdno lijepu i poπtovanja vrijednu
vjeru u snagu individualne imaginacije. Ona preæivljava svaki oblik
socijalnih lomova, izmiËuÊi zaboravu tako dugo, dok god traje blagonaklona
veza izmeappleu Ëitatelja i pisaca, tvoreÊi zajednicu onih
koji æive u svijetu, svijetu koji se za njih ne zanima, i koji su predani
izgubljenoj stvari, a koja upravo predstavlja naπ dom.
ONKRAJ PUSTINJE
“Pustinja raste: teπko onomu tko je skriva”, zapisao je Friedrich
Neitzsche u svojem djelu Tako je govorio Zaratustra. Ovaj
citat uvodi i petu knjigu pjesama srpskog pjesnika Milana –orappleeviÊa
(1954), prevoditelja suvremene slovenske knjiæevnosti:
Tomaæa ©alamuna, Edvarda Kocbeka i mlaappleih autora, πto se lijepo
vidi u nizu pjesama posveÊenim Slovencima ∑ od Joæe PleËnika
do, na primjer, Zdravka Duπe. Nietzscheov citat daje odgovarajuÊi
ton –orappleeviÊevoj knjizi Pustinja (Vreme knjige, Beograd,
1995), u kojoj se pjesnik do sada najzrelije odmaknuo od
svojih poËetnih djela, proæetih ironiËnim dosjetkama.