Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

6 Ruimtelijke kwaliteit
Dit hoofdstuk biedt een antwoord op de vraag welke voor democratie relevante betekenissen
ruimtelijke kwaliteit heeft. Dat is de eerste van drie subdeelvragen naar de betekenissen van de
ruimtelijke context van beleidsvorming. De andere subdeelvragen worden beantwoord in het
zevende en het achtste hoofdstuk. Dit hoofdstuk vormt een theoretische aanzet, in de twee
volgende hoofdstukken worden empirische situaties geanalyseerd (zie voor wat ruimte betreft de
paragrafen 7.5 en 8.5).
In dit hoofdstuk staan in paragraaf 6.1 de betekenissen centraal die voor democratie
relevant zijn: eerst stedelijkheid en pluraliteit en dan openbaarheid. In paragraaf 6.2 worden drie
triades van kwaliteitsbegrippen behandeld. De genoemde drie betekenissen en de drie triades
verhouden zich tot elkaar als inhoud en vorm. Die verhouding wordt uitgedrukt in figuur 3. De
taxonomie van triades vormt een nonet dat het democratietheoretische analysekader van de
voorgaande drie hoofdstukken versterkt.
Paragraaf 6.2 over ruimtelijke kwaliteit wordt aangevuld met paragraaf 6.3 over
ruimtelijke ontwikkeling. Ruimte als construct kent vergankelijkheid en nodigt uit tot (selectief)
beheer en ontwikkeling. Omdat innovatie een concept is dat betrekking heeft op de ontwikkeling
van kwaliteit komt dat in subparagraaf 6.3.1 aan bod. Met innovatie is een subparagraaf gewijd
aan discontinuïteit. De volgende subparagraaf staat in het teken van continuïteit, namelijk
territorialiteit. Vervolgens wordt in subparagraaf 6.3.3 meervoudig ruimtegebruik behandeld.
Meervoudig ruimtegebruik is een voorbeeld van de toepassing van innovatie en een voorbeeld
van een invulling van verbindingen tussen netwerken. Met paragraaf 6.3 is de behandelde theorie
wat dichter bij praktijken van ruimtelijk investeren gebracht. Tot slot worden in paragraaf 6.4
enkele verwachtingen ten aanzien van de empirische situaties geformuleerd.
6.1 Ruimtelijke betekenissen
Deze paragraaf over ruimtelijke betekenissen biedt de kern van het antwoord op de gestelde
subdeelvraag. Na een inleiding volgen twee subparagrafen. Subparagraaf 6.1.2 gaat over de
samenhangende betekenissen van stedelijkheid en pluraliteit, dat zijn nog algemeenmaatschappelijke
betekenissen. Subparagraaf 6.1.3 gaat over de betekenis van openbaarheid, die
betekenis is het meest politiek relevant. De betekenissen hebben niet de vorm van scherpe
definities. De betekenissen vormen een context van het handelen van actoren. ‘Ruimtelijke
kwaliteit’ is te beschouwen als een noemer waaronder discussie en handelen plaatshebben. 2 Zoals
in het tweede hoofdstuk is aangegeven, bestaat er een wisselwerking tussen ruimte en mensen. De
veelzijdige, openbare stad maakt en wordt gemaakt door het politieke handelen van actoren.
Welke consequenties actuele verschijnselen of ideeën kunnen hebben voor de kwaliteit van de
117