Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

In april 2001, wat later dan de partners zich hadden voorgenomen, werd het masterplan
van de alliantie gepresenteerd. 17 In september 2001 stemde de gemeenteraad ermee in. Bij de
presentatie werd bekendgemaakt dat Rodamco de alliantie verliet omdat belastingwetgeving het
voor een erkende belegger onaantrekkelijk maakte om direct in de investering te participeren. Een
beroep op de staatssecretaris van Financiën, zo is wel gezegd, bracht geen uitkomst. De positie
van ING veranderde eveneens, doordat het concern er in tegenstelling tot de verwachting niet in
was geslaagd om binnen het plangebied het voormalige postsorteercentrum te verwerven. De
alliantie en haar masterplan kregen de genadeklap toen het rijk aangaf het masterplan niet te
aanvaarden: de financiële analyse volstond niet en van het rijk werd teveel geld gevraagd. Een
eerste versobering die de gemeente aan het rijk voorlegde, werd eveneens afgewezen. Nu werd
volgens het rijk niet de gewenste ruimtelijke kwaliteit bereikt. In een volgende ronde in het NSPcluster
werkten rijk, gemeente en spoorwegbedrijven samen verder aan de herontwikkeling,
waarbij zij zich beperkten tot de terminal en de verdere herontwikkeling van de locatie buiten
beschouwing lieten. De verkiezingen voor gemeenteraad en Tweede Kamer in het voorjaar van
2002 versterkten de sobere gedachtengang. De Rotterdamse coalitie die zo enthousiast was over
Rotterdam Centraal werd door verkiezingswinnaar Leefbaar Rotterdam beschuldigd van
megalomanie en van het negeren van de werkelijke noden van de bevolking: veiligheid en
leefbaarheid. De Paarse kabinetten hadden veel aandacht geschonken aan versterking van de
economische structuur en stimulering van het ondernemerschap en ook die coalitie moest het veld
ruimen. De verkiezingsoverwinning van de partij Leefbaar Rotterdam werd gevolgd door die van
haar nationale equivalent, de Lijst Pim Fortuyn. Zelfs al was er voor grote ruimtelijke
investeringen nog de politieke ruimte geweest, de economische conjunctuur zat inmiddels ernstig
tegen.
De vergroting van de reizigerscapaciteit van het krappe station Rotterdam Centraal, de
aanleg van de HSL-Zuid en van RandstadRail waren ook voor de nieuwe politieke coalities
‘rijdende treinen’, al zou de herontwikkeling sober worden. In maart 2003 werd in het bestuurlijke
overleg op hoofdlijnen een akkoord bereikt en in september 2003 werd het programma van eisen
vastgesteld dat gebruikt wordt voor de selectie van een architect. 18 De actoren die het proces nu
sturen zijn het Ministerie van VROM, het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, de gemeente
Rotterdam, de NS en de Stadsregio Rotterdam. 19 Deze vijf actoren presenteren zich gezamenlijk
als Projectteam Rotterdam Centraal en namen onder die naam de media van het Projectbureau
Rotterdam Centraal over.
160