Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

planeet stonden en staan immers onder druk van industriële productie, gebruik van fossiele
brandstoffen en ontstaan van nucleair afval. Oprichters, leden en donateurs van de nieuwe
organisaties namen hun verantwoordelijkheid voor deze kwesties op en spraken overheden,
bedrijven en medeburgers aan op hun verantwoordelijkheid. 33 Overheden en bedrijven
hebben hun verantwoordelijkheid erkend.
- Met de welvaartsgroei na de Tweede Wereldoorlog verschuift in het economisch verkeer de
nadruk van aanbod naar vraag. 34 Met de Europese integratie gaat er van het economische
beleid nog een stimulans uit, in de zin dat consumenten de mogelijkheid dienen te hebben
om te kiezen. Productveiligheid, informatievoorziening en vrije concurrentie worden als eis
gesteld. Voor bedrijven wordt imago belangrijk, zij krijgen net als overheden van doen met
de publieke opinie. Hun consumenten stemmen ‘met de voeten’, als zij al niet krachtiger
actie voeren.
- Overheidsprogramma’s van krotopruiming en stadsvernieuwing kregen de kritiek dat
afbraak, nieuwbouw en vooral gedwongen verhuizing van bewoners het buurtleven kapot
maakt. Het socialistische antwoord hierop was ‘bouwen voor de buurt’, een adagium dat ook
goed aansluit bij de confessionele politiek. Eind twintigste, begin eenentwintigste eeuw
werden de liberale concepten van woonconsument en particulier opdrachtgever uitgedragen
(zie subparagraaf 5.2.5).
Met dit alles werd niet alleen de invulling door ‘het establishment’ van het zogenoemd algemeen
belang aangevochten, de mogelijkheid om het algemene belang te formuleren werd zelfs betwist
of praktisch ondergraven. 35 Erg kritisch gesteld, zou elke objectivering of norm ingaan tegen de
pluriformiteit en de spontaniteit van het leven en een vorm van onderdrukking zijn.
In ruimtelijk beleid is het facet van ruimtelijke afweging en ordening vaak
voorbijgestreefd door krachtige sectoren. In het licht van de vitaliteit van een politieke
gemeenschap is dat niet te betreuren. De overheidstaak wordt in ontwikkelingsplanologie
geformuleerd niet als objectiveren, afwegen en bestemmen, maar als stimuleren, begeleiden en
faciliteren (zie subparagraaf 5.3.1). Conflicten tussen sectoren, bestemmingen en actoren zullen in
het debat wel tot een oplossing komen, zo menen ontwikkelingsplanologen. 36 In politiekeconomische
termen wordt allocatie door een overheid minder nodig geacht omdat de
voortschrijdende monetarisering of economische modernisering gepaard kan gaan met een
veelvuldiger toepassing van compensatie.
5.2.2 Subsidiariteit en horizontaliteit (cel 2b)
Subsidiariteit en horizontaliteit zijn kenmerken van het participatief-democratische model.
Subsidiariteit staat hier voor de idee van subsidiariteit in het beleidsdiscours van de Europese
Unie, 37 voor decentralisatie in het binnenlands bestuur en voor interbestuurlijke samenwerking.
87