Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

delen in de verantwoordelijkheid voor de wereld. De kwaliteit van onderwijs, van jeugdprojecten
voor vorming en reïntegratie en de kansen voor jongerenorganisaties zijn hoe dan ook cruciaal.
9.6.4 Overheidsorganisatie
Een derde strategie houdt in de instellingen te herzien. 13 Ruimtelijke investeringen kunnen
worden opgedragen aan brede maar krachtige projectorganisaties. Op grond van de Wgr kunnen
bijvoorbeeld ministeries, provincie, gemeenten en maatschappelijke organisaties een
projectorganisatie vormen waaraan de nodige financiële middelen en bevoegdheden worden
overgedragen (denk aan bestemmingsplan en tracébesluit). Aan gedetailleerde planvorming en
beleidsuitvoering dient een besluit over de aard van de opgave en de relevante prioriteiten vooraf
te gaan (denk aan streekplan, structuurplan en trajectnota). Dat besluit kunnen de oorspronkelijk
verantwoordelijke overheden (en hun private partners) nemen, in onderling overleg. Zij kunnen
vervolgens de projectorganisatie instellen. In principe is een ingreep van het moederdepartement
na de instelling van de projectorganisatie niet nodig en niet mogelijk. De projectorganisatie kent
een democratische legitimatie vanaf haar instelling, via haar interne controle tot en met haar
interactieve optreden.
Het ‘democratisch deficit’ van regionale sturing (zie subparagraaf 5.3.2, noot 64) geldt
ook voor grensoverschrijdende samenwerking. Behalve horizontale verantwoording met
ondermeer openbaarheid en betrokkenheid van belanghebbenden, kan maatwerk in
volksvertegenwoordiging tegengaan dat samenwerkende executieven of hun projectbureau
democratische legitimiteit verspelen. Zowel met de Wgr binnen Nederland als op
verdragsrechtelijke grondslag binnen de Benelux Economische Unie kan een openbaar lichaam
worden ingesteld waarmee bevoegdheden en waarborgen worden geregeld (zie subparagraaf
8.3.2, noot 50).
Een ruimtelijke investering, althans besluit van omgevingsbeleid, kan worden
voorafgegaan door een onafhankelijk onderzoek. 14 De huidige beleidsvoorbereiding die resulteert
in een trajectnota en een milieu-effectrapportage, maar ook praktijken als
werkbezoeken/publiekswandelingen en open ontwerpateliers kunnen in dat onderzoek worden
opgenomen. De Britse planning inspector en zijn public inquiry bieden inspiratie voor de vorm of
het verloop van het onderzoek. Vanuit een permanent, nationaal bureau kan een functionaris of
meervoudige kamer zittingen houden waar initiatiefnemer, investeerders en verdere betrokkenen,
belanghebbenden en eventueel belangstellenden hun zienswijzen naar voren kunnen brengen. 15
Het bureau ziet erop toe dat de zaak adequaat onder de aandacht wordt gebracht van
belanghebbenden en het publiek. Tijdens de zittingen treden de partijen met elkaar in discussie en
zouden zij kunnen besluiten tot gezamenlijk aanvullend onderzoek naar gegevens, risico’s of
ervaringen elders. In zijn rapportage zou het bureau organisatierichtlijnen kunnen geven ten
242