Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

subparagrafen hernomen en dat biedt invulling van de verschillende kolommen in tabel 4 (zie
vijfde hoofdstuk).
8.4.1 Representatieve democratie
Zoals in het derde hoofdstuk is aangegeven, wordt het ideaaltypische model van representatieve
democratie gevormd door de procedurele idee van een democratische rechtsstaat ingevuld met
gegarandeerd en passief burgerschap. Het model is als Westers antwoord op de vraag naar
legitieme machtsaanwending eigen aan de moderniteit. Kenmerken van representatieve
democratie zijn een abstracte staat, centraliteit en hiërarchie, representatie door politiek
ambtsdragers, invloedrijke politieke partijen, een invloedrijke bureaucratie en gebruik van
wetgeving. Daarmee krijgen verantwoordelijkheid en vertrouwen invulling door scheiding.
Abstracte staat (cel 1a)
Van de grote investeringsopgaven die in paragraaf 8.1 als zodanig zijn benoemd, kunnen er twee
als grand strategy worden beschouwd. Het gaat om de transformatie van het waterbeheer en om
de formulering van brede strategieën voor de ontwikkeling van Zuidwest-Nederland en westelijk
Vlaanderen. Vergeleken met het investeren op een specifieke locatie als Rotterdam Centraal of de
Westerschelde Container Terminal, zijn het stimuleren van sociaal-economische en fysiekruimtelijke
ontwikkeling van een regio en het faciliteren van grensoverschrijdende samenwerking
hoe dan ook meer abstract. Toch komt het kenmerk van een abstracte staat in deze situatieschets
weinig tot gelding omdat het nationale bestuur geen scherp beeld voor ogen heeft van hoe
Zeeland zich dient te ontwikkelen. In elk geval heeft de Zeeuwse ontwikkeling bij het rijk veel
minder prioriteit dan het bouwen aan (bereikbaarheid van) de Deltametropool en de leefbaarheid
in de grote steden.
Centraliteit en hiërarchie (cel 1b)
Hogere beleidskaders zijn in vergaande mate bepalend voor de regionale beleidsvorming inzake
Gent-Terneuzen. Het gaat dan om bepalingen over milieubescherming, natuurbehoud en
waterbeheer, geïmplementeerd en gehandhaafd door rijksorganen maar geïnitieerd door de
Europese Unie. Deze situatieschets biedt onvoldoende grond om een algemene conclusie te
trekken, maar het lijkt toch dat voor de ontwikkeling van een transnationale regio niet een
nationaal bestuur maar het Europese bestuur geldt als centrale actor.
De term ‘hiërarchie’ is een passend etiket voor de opstelling van het rijk, in casu het
Ministerie van Verkeer en Waterstaat, in de bilaterale onderhandelingen met Vlaanderen en de
consequenties daarvan voor Zeeland en Rotterdam-Rijnmond: Nederlandse havens werden in hun
samenwerking met Vlaamse partners opgehouden doordat de rijksoverheid voorrang gaf aan een
197