Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

echtlijnig handelen van doel naar middel doordat journalisten en onverwachte beeldvorming, die
geen deel uitmaken van het technisch-rationele stappenplan, interfereren. 18 Sociale interacties en
betekenissen daarin zijn van cruciaal belang niet alleen omwille van het vermogen tot organiseren
of handelen, maar ook omwille van het vermogen tot kennen of begrijpen. 19
De uiteenlopende belangen en doelstellingen van die actoren en hun veelal meervoudige
oriëntatie maken het zo goed als onmogelijk om gedrag voldoende nauwkeurig te verklaren en te
voorspellen. Daarom stellen veel bestuurswetenschappers liever sociale interacties en
betekenissen dan causale wetmatigheid centraal in hun onderzoeksfocus. 20 De veranderende
relaties tussen politieke instituties, burgers, bedrijven en ideële organisaties zijn doorgaans verre
van eenduidig. Discussie over de legitimiteit van beleidsvorming, de aanleiding van dit
onderzoek, is een uiting van die meerduidigheid. Meer dan verklaren en voorspellen wordt het
begrijpen van sociale interacties daarom belangrijk. Dat begrip dient zich toe te spitsen op
betekenissen. 21
Met betrekking tot het object van onderzoek biedt het dynamische en meerduidige
karakter van het openbaar bestuur en zijn omgeving en van met name de onderzochte ruimtelijkbeleidsvorming
een eerste reden om een constructivistisch perspectief te hanteren. De aard van
het ruimtebegrip biedt een tweede reden waarom dit onderzoek een constructivistisch perspectief
hanteert. Die overweging is ongebruikelijk voor bestuurskundige studies en daarom wordt ruimte
toegelicht in de navolgende subparagrafen. Ook de aard van de onderzoeksvraag biedt een motief
voor constructivisme, in de zin dat het onderzoek een democratietheoretische duiding van
interacties omhelst. Zeker de subdeelvragen 1.1 en 1.3 naar de historische en filosofische
achtergronden van de democratiemodellen en deelvraag 3 naar de voor democratie relevante
betekenissen van de ruimtelijke context van beleidsvorming bieden geen aanknopingspunten voor
een positivistisch perspectief en weinig voor een kritisch perspectief. 22
2.2.2 Ruimte als construct
Deze subparagraaf over het verschijnsel ruimte, dat wil zeggen kennis en begrip van ruimte,
vormt een aanvullende motivering van de keuze voor een constructivistisch perspectief. In
paragraaf 1.3 is aangegeven dat de ruimtelijke context wordt onderzocht teneinde het begrip van
de beleidsvorming te verdiepen. Alvorens in het zesde, zevende en achtste hoofdstuk de vraag
naar de voor democratie relevante betekenissen van de ruimtelijke context van beleidsvorming
wordt beantwoord, wordt hier in meer algemene zin de betekenis van ruimte besproken.
Er is een wisselwerking tussen mensen en ruimte. 23 Het navolgen van betekenissen
toegekend aan ruimte helpt om tot begrip te komen van menselijk handelen. Belangrijk voor dit
onderzoek is dat relatiepatronen cruciaal zijn voor begrip van de betekenis van de ruimtelijke
context voor de politieke praktijken van representatieve democratie en participatieve democratie.
33