Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

VROM-beleid waarin stedelijke vitaliteit, de representatieve ruimte, meer aandacht krijgt. Het
NSP-cluster werd in de schaduw gesteld.
Vroeg in de tweede periode van de planvorming stonden verkeer en vervoer centraal in
de locale publieke discussies. Bij de planvoorbereiding waren enkele duizenden parkeerplaatsen
genoemd ten behoeve van de HST-reizigers die daarmee werden voorgesteld als een nieuw
segment mobiliteitsconsumenten voor wie het bestaande voor- en natransport niet zou volstaan.
Ambtenaren spraken van een ‘fly-in’ voor auto’s van het snelwegennet naar de stationslocatie. 33
Tal van Rotterdamse burgers en politici protesteerden hiertegen, zij wensten een autoluwe
stationsomgeving. Dat protest maakte duidelijk dat er ook actoren waren die belang hechtten aan
Rotterdam Centraal als plaats.
Voor omwonenden en locale ondernemers is de goede bereikbaarheid waarin een
ontwikkelde vervoersknoop resulteert natuurlijk voordelig, maar bij de planvorming brachten zij
vooral het belang van de stationslocatie als plaats naar voren. Zelfs wanneer inwoners van Noord
spraken over de parkeerplaatsen en autobereikbaarheid van de stationslocatie of over een veilige
doorgang voor fietsers onder de sporen door, dan deden zij dat vanuit het perspectief van
leefbaarheid en sociale veiligheid. 34 Bovendien hadden zij oog voor zaken als de schaduwwerking
van hogere gebouwen en het aanbod van winkeliers en laagdrempelige dienstverleners op de
locatie. De insprekers en participanten vanuit de locale bevolking verwoordden dus hun belangen
en idealen, terwijl de gebruikers wier behoeften afwijken, de voorgestelde HST-reizigers, zelf
geen rol hadden in het proces. De positie van die reizigers werd deels gerepresenteerd door
investeerders. Investeerders leggen daar evenwel nauwelijks verantwoording over af.
Evenals de locale bevolking concentreerden de grote investeerders zich op Rotterdam
Centraal als plaats, al gaven zij dat een andere invulling. Ontwikkelaars en beleggers richten zich
op het rendement van vastgoed. Voor een hoog rendement is een aantrekkelijke omgeving
wenselijk en zo konden investeerders en omwonenden elkaar vinden op diverse punten van
levendigheid en sociale veiligheid. Een ING-vertegenwoordiger bood bijvoorbeeld zijn excuses
aan voor de wat doodse aanblik van de hal van Nationale Nederlanden. 35 Desalniettemin bleken
rondom het punt van ‘urban entertainment’ tegenstellingen te bestaan tussen de
planners/investerdeers en de omwonenden. De burgers vrezen overlast.
Het Ministerie van VROM heeft een bredere oriëntatie dan het Ministerie van Verkeer
en Waterstaat en het bijbehorende actorencluster, maar het Ministerie van VROM werd door het
andere departement overvleugeld. De gemeente Rotterdam heeft eveneens een brede oriëntatie; de
gemeente slaagde er echter evenmin in om belangen van vervoersnetwerk en ruimtelijk netwerk
in gunstige zin met elkaar te verbinden. Ook voor de gemeente geldt dat de geringe financiële
kracht belemmerend was. Haar partners in de alliantie vergrootten de locale investeringskracht
maar een rijksbijdrage bleef noodzakelijk of toch gewenst. Bovendien hadden die partners, zeker
175