Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

waar verzwakking van de natie en wellicht burgeroorlog het gevolg van zijn. 1 Rousseau
onderscheidde daarom de algemene wil van de wil van allen. In subparagraaf 4.2.3 wordt
maatschappelijke eenheid of verscheidenheid nader besproken.
De moderne ideeën over democratie werden beproefd door dertien Britse kolonies in
Amerika. In Amerika volgde Madison deels de ideeën van Rousseau, Madison vatte ‘democratie’
op als ‘[…] a society consisting of a small number of citizens, who assemble and administer the
government in person [...]’. 2 De uitdaging van de moderniteit is evenwel dat de democratische
staten groter zijn dan een Helleense polis of een Noorditaliaanse stad in de Renaissance. Er is
daarom een robuuster democratiemodel ontwikkeld: de republiek. Madison definieerde die als
volgt: ‘If we resort for a criterion on which different forms of government are established, we
may define a republic to be, or at least may bestow that name on, a government which derives all
its powers directly or indirectly from the great body of the people and is administered by persons
holding their office during pleasure, for a limited period or during good behavior.’ 3 Gerhard
Hoogers zei daarbij: ‘Noodzakelijk is het volgens Madison dat in een republiek het gehele volk
bij de staat betrokken is; afdoende is het dat degenen die met de bevoegdheden zijn bekleed direct
of indirect aangewezen worden door het volk.’ 4
In de geschiedenis is democratie, hoe onvolkomen ook, een stedelijk verschijnsel, of het
nu gaat om Hellas, Klassiek Rome, renaissance-Italië of middeleeuws Noordwest-Europa.
Wellicht biedt daarom de verdere of zelfs totale verstedelijking van de laatmoderniteit een goede
voedingsbodem voor democratie (zie subparagraaf 4.2.3). De wisselwerking tussen stedelijkheid
en democratie staat centraal in het zesde hoofdstuk.
4.1.2 Contemporaine republiek
Het participatief-democratische model omvat meer interne en externe samenwerking dan het
representatief-democratische. De interne relaties van het openbaar bestuur zijn vervat in
decentralisatie en interbestuurlijke samenwerking. De interne scheidslijnen worden ook minder
strak met de aanvaarding van de idee dat de rechter zich enigszins creatief verhoudt tot de
wetgeving. 5 De externe relaties houden in dat vanuit inspraak, vanuit bedrijfseconomisch en
juridisch vormgegeven publiek-private samenwerking organisaties buiten het openbaar bestuur en
vooral individuele burgers direct zeggenschap krijgen over beleidsvorming. Zeker met publiekprivate
samenwerking onderscheidt contemporaine participatie zich van historische voorbeelden.
Ten behoeve van externe relaties wordt een combinatie van instrumenten voor interactieve
beleidsvorming gehanteerd.
- Voorlichting aan en mobilisatie van het publiek door het bestuur. Kende rationeel besturen
het afkondigen van besluiten, samenwerkend sturen kent meer en meer het overtuigen en het
motiveren.
70