Ruimte voor een democratische rechtsstaat - RePub - Erasmus ...

toward things on the basis of the meanings that the things have for them. […] The second premise is that the
meaning of such things is derived from, or arises out of, the social interaction that one has with one’s fellows.
The third premise is that these meanings are handled in, and modified through, an interprative process used by
the person in dealing with the things he encounters.’ Blumer 1994, 304. Dit theoretische perspectief is
opgenomen in Randall Collins’ overzicht van het sociologische denken, waar het een plaats heeft gekregen na
de conflicttraditie, de rationele/utilitaire traditie en de durkheimiaanse traditie, onder de aanduiding van de
micro-interactionistische traditie in de sociologie. Zelfs iets dat schijnbaar louter feitelijk is zoals het plaatsen
van een lantaarnpaal, is soms niet zozeer gericht op een objectieve, fysiek-ruimtelijke transformatie alswel op
de betekenissen die daaraan in sociale interactie worden gegeven, in casu gaat het om het vergroten van de
sociale veiligheid. Zie Oosten 2002f; Van der Hoek 1994. Het belang van betekenisgeving is misschien nog
groter wanneer het de verlichting van de toegangsweg van een seniorencentrum betreft, criminologischstatistisch
onderzoek leert immers dat jonge mannen en niet bejaarden de grootste categorie van slachtoffers
vormen. Vergelijk Snellen, in: Rob & Vereniging voor Bestuurskunde 2002, 32. Symbolisch interactionisme
is een voluntaristisch perspectief dat niet volstaat met te zoeken naar causale relaties in de samenleving die het
menselijke gedrag volledig bepalen. ‘Society socialises the individual; the individual internalises society. The
major criticism of this view is that it is a highly deterministic perspective that leaves little room to
conceptualise the active person who defines and changes society. […] Symbolic interactionists recognise that
society has a history and exists as a somewhat stable entity, but they are not able to give this side its due,
simply because the focus is on interaction and change.’ Charon 1992, 165-166. Bij symbolisch interactionisme
dient wel bedacht te worden dat niet alleen symbolen in sociale interactie of teksten en vertellingen van groot
belang zijn, maar ook instituties of structuren die hun stempel drukken op relaties en betekenisgevingen.
Individuen in interactie handelen voortdurend in reactie op anderen en zijzelf beïnvloeden het handelen van
anderen.
Ben de Pater (1984, 295-298) gaf in een korte uiteenzetting over de relatie tussen samenleving en individu een
viertal posities aan: de visie van Karl Marx en Emile Durkheim waarin reïficatie centraal staat en volgens
welke de samenleving het individu overheerst, de aan de vorige tegengestelde, voluntaristische visie van
ondermeer Max Weber volgens welke het individuele handelen de samenleving vormt, de bijvoorbeeld door
Peter Berger en Thomas Luckman verwoorde visie waarin dialectische reproductie centraal staat en volgens
welke inwerkingen van samenleving op individu, van individu op samenleving elkaar volgen en tot slot de
visie van ondermeer Anthony Giddens en Jürgen Habermas waarin structurering centraal staat en volgens
welke de samenleving in een proces dat continuïteit en discontonuïteit kent, zowel voortbrengsel is van
individueel handelen als het medium waarin dat handelen plaatsheeft. Het is bij de vierde visie op de relatie
tussen individu en samenleving dat dit onderzoek meest aansluit. Overigens is Giddens’ werk ook behandeld
in Asbeek Brusse e.a. 2002, 71-75.
De beleidswetenschap was bij haar ontstaan positivistisch van aard: nadat een maatschappelijke situatie is
geanalyseerd en nadat de oorzaken van problemen vastgesteld zijn, worden er gerichte beleidsmaatregelen
ontworpen (blauwdrukplanning). Het beheersingsstreven van het technisch-rationele modernisme is verwoord
als de maakbaarheid van de samenleving. Het bleek echter niet zo eenvoudig te zijn om de samenleving te
sturen. Inmiddels voert het constructivisme in toegepaste wetenschappen zoals de planologie tot een
communicatief planningbegrip. ‘De gemeenschappelijke noemer van de communicatieve planningliteratuur is
49